Θεραπευτικά βότανα

Λόγω δουλειάς, δακτυλογραφώ τμήματα από το βιβλίο "Θεραπευτικά βότανα και υγεία - Από το φαρμακείο της φύσης" της Βασιλικής Γούλα από τις εκδόσεις "Ελευθέριος Μπούκας - Γνώση και Ζωή" κάθε 3 μήνες περίπου και σκέφτηκα πως όλο και κάποιος θα ενδιαφέροταν να μάθει περισσότερα για τα διάφορα βότανα και τη χρήση τους. Εδώ θα βάζω όσα κομμάτια δακτυλογραφώ, κι αν θέλετε να μάθετε για κάποιο άλλο βότανο, παρακαλώ ρωτήστε να το προσθέσω!

-Ακόνιτο: Δηλητηριώδες φυτό, γνωστό στην Ελλάδα από την εποχή των μυθικών χρόνων. Φτάνει σε ύψος μέχρι και τα δυο μέτρα, ο βλαστός του είναι χνουδωτός στην κορυφή και τα φύλλα του μακρόστενα, ενώ δίνει λουλούδια γαλάζια, λευκά ή μωβ. Επειδή είναι ισχυρά τοξικό φυτό πρέπει να χρησιμοποιείται με πολλή προσοχή και η συμβουλή γιατρού στην περίπτωση αυτή είναι απόλυτα απαραίτητη. Σαν θεραπευτικό μέσο χρησιμοποιούμε εκχύλισμα από τα φύλλα και τη ρίζα του, χωρίς αποξήρανση, κατά πλήθος παθολογικών περιπτώσεων, όπως είναι οι ρευματισμοί, ο κοκκύτης, ο νευρικός βήχας, τα αρθριτικά, η φαρυγγίτιδα, η γρίπη, η στηθάγχη κι άλλες. Οι ουσίες που περιέχει το ακόνιτο είναι πάρα πολλές και πολύ χρήσιμες στη φαρμακο*βιομηχανία.
-Δελφίνιο: Δηλητηριώδες φυτό που ζει ένα χρόνο, μα που σε μικρές ποσότητες δίνει εξαιρετικά θεραπευτικά αποτελέσματα. Φτάνει σε ύψος 1 μέτρου κι είναι χνουδωτό, με φύλλα σε σχήμα παλάμης. Τα άνθη του είναι σκουρογάλαζα και φυτρώνουν πολλά μαζί σε τσαμπί. Αλλες ονομασίες του φυτού είναι: Ψειροβότανο και Αγριοσταφίδα. Από πολύ παλιά χρησιμοποιούνταν οι κοπανισμένοι σπόροι του φυτού σαν αλοιφή ενάντια στις ψείρες, στην ψωρίαση κτλ. Σήμερα οι σπόροι αυτοί χρησιμο*ποιούνται σαν «βάμμα# για επαλείψεις κατά των εκζεμάτων, αλλά και ενάντια σε νευραλ*γίες και πονόδοντους. Ακόμη με τα φύλλα φτιάχνουμε αφέψημα (13-30 γραμ. ξερά φύλλα σ' ένα λίτρο νερού) που κάνει καλό στο άσθμα και στα χαλασμένα δόντια.
-Ευφράζια: Μικρό φυτό, που το συναντούμε σε οροπέδια της Ελλάδας και στην Κρήτη. Το ύψος του δεν ξεπερνά τα 20 εκατ. και ζει παρασιτικά κοντά στις ρίζες άλλων φυτών. Υπάρχουν είδη του που ζουν πολλά χρόνια κι άλλα μονοετή. Όλα τα είδη ωστόσο, έχουν τα ίδια χαρακτηριστικά και θεραπευτικές ιδιότητες. Τα φύλλα του είναι σαν λόγχες και καταπράσινα, προς το χρώμα του χαλκού, ενώ τα βλαστάρια του είναι χνουδωτά. Δίνει λουλούδια σκούρα, ή ανοιχτά μπλε με κίτρινη βούλα στο κάτω μέρος. Τσάι ή αφέψημα που κατασκευάζουμε από το φυτό αυτό ενισχύει τη μνήμη ενώ πλύσεις και κομπρέσες ξεκουράζουν τα μάτια, καθαρίζουν την όραση κι απαλύνουν τα βλέφαρα όσων πάσχουν από βλεφαρίτιδες.
-Ιπποκαστανιά: Ψηλό δέντρο, που μπορεί να φτάσει ως τα 30 μέτρα και συναντιέται σε ορεινές, ακόμη και στην Ελλάδα, όπου λέγεται Αγριοκαστανιά, ή Πικροκαστανιά. Τα φύλλα της είναι σύνθετα και το καθένα αποτελείται από 5-7 μικρότερα, οδοντωτά. Δίνει πολύ όμορφα λευκά λουλούδια, με κόκκινες και κίτρινες αποχρώσεις, ενώ οι καρποί του δέντρου είναι αγκαθωτοί. Για θεραπευτικούς σκοπούς χρησιμοποιείται ο φλοιός από τα νέα κλαδιά του δέντρου, που δίνει ένα αφέψημα πολύ αντιπυρετικό και στυπτικό. Ακόμη, κάνει καλό σε άτομα που υποφέρουν από χρόνιες ημικρανίες. Οι σπόροι του, πάλι δίνουν ένα βάμμα που επουλώνει τις αιμορροΐδες. Τέλος δίνει και μια αλοιφή, από 20 γραμ. βάμμα και 60 γραμ. λανολίνη, που επουλώνει πληγές εξωτερικές. Με το αφέψημα του σε μεγάλες ποσότητες καθαρίζονται μάλλινα υφάσμα*τα. Από τους καρπούς του δέντρου βγάζουμε ένα λάδι που είναι πολύ καλό για εντριβές σ' όσους υποφέρουν από αρθριτικούς ή ρευματικούς πόνους. Ωστόσο, δεν πρέπει να παίρνουμε μεγάλες δόσεις, γιατί η Αισκουλίνη που περιέχεται στο δέντρο είναι μια πολύ δραστική ουσία.
-Λωτός: Μικρό φυτό που το συναντούμε αυτοφυές στην Ελλάδα, με την κοινή ονομασία: Αγριοστροφύλλι. Ωστόσο, καλλιεργείται και για την κτηνοτροφία σε άλλες χώρες, μια που έχει για τα ζώα περισσότερες θρεπτικές κι υγιεινές ιδιότητες από το συνηθισμένο τριφύλλι. Είναι χαμηλό φυτό, φτάνοντας μέχρι 40 πόντους ύψος και βγάζει ένα φύλλο χωρισμένο στα τρία, όπως το τριφύλλι, μόνο που είναι πιο βαθιά τα χωρίσματα. Τα λουλούδια του είναι κίτρινα, όμοια κι αυτά με του τριφυλλιού, αφού ανήκουν στην ίδια οικογένεια. Οι βλαστοί του είναι, αντίθετα με του τριφυλλιού τριχωτοί. Για θεραπευτικούς σκοπούς χρησιμοποιούμε τα βλαστάρια με τις ανθισμένες κορυφές για να φτιάξουμε ένα «τσάϊ# (30 γρμ. σ' ένα λίτρο νερού) που θεωρείται ένα πολύ καλό ορεκτικό για αδύναμους οργανισμούς κι εξαιρετικό αντισπασμωδικό σε άτομα που υποφέ*ρουν από βρογχίτιδες με έντονο βήχα. Δεν έχει σχέση με το καρποφόρο δέντρο που ονομάζεται κι αυτό Λωτός.
-Μηνύανθος: Φυτό που ζει πολλά χρόνια και το συναντούμε σε ορεινές περιοχές της Ελλάδας κοντά σε τρεχούμενα νερά. Εχει οριζόντια ρίζα κι έτσι όλο το φυτό «σέρνεται# στο χώμα. Τα φύλλα του βγαίνουν τριπλά, πολύ σαρκώδη, κοντά στη ρίζα και δίνει άσπρα ή ροζ λουλούδια. Χρησιμοποιούμε, για θεραπευτικούς λόγους ολόκληρο σχεδόν το φυτό (ανθισμένες κορυφές, φύλλα και ρίζες) για να φτιάξουμε αφέψημα, που σε μεγάλες δόσεις είναι ισχυρό καθαρτικό, ενώ όταν το παίρνουμε συντηρητικά είναι πολύ τονωτικό, ορεκτικό κι αντιπυρετικό. Με τα φρέσκα φύλλα του κάνουμε εντριβές στα ούλα για καθαρισμό κι ενίσχυση τους. Ακόμη, τα ίδια φρέσκα φύλλα μέσα σε κομπρέσα ωφελούν πολύ τις «μαγουλάδες#. Το αφέψημα μπορούμε να το χρησιμοποιήσουμε κι εξωτερικά για καθαρισμό κι ενίσχυση της επιδερμίδας.
-Νυμφαία: Το γνωστό μας Νούφαρο, που λέγεται και Νεροκολοκυθιά, Πλεμονόχορτο, ή Νερομαντήλα, ανάλογα με την τοποθεσία όπου το συναντούμε. Είναι ένα φυτό πολύ όμορφο στην εμφάνιση που ευδοκιμεί σε στάσιμα νερά. Θεωρείται όμως και εξαιρετικά θεραπευτικό ενάντια σε πλήθος παθήσεις. Χρησιμοποιούμε τα άνθη ακόμη και τις ρίζες του. Τα φρέσκα φύλλα πάνω σε διάφορες πληγές είναι πολύ επουλωτικά. Το τσάϊ από τα άνθη του επουλώνει το βήχα και θεραπεύει ελαφρές πνευμονικές παθήσεις, ενώ είναι κι ένα ελαφρύ ναρκωτικό για άτομα που υποφέρουν από αϋπνίες. Η ρίζα του περιέχει πολλές θεραπευτικές ουσίες και άλατα, έτσι που αφεψήματα απ' αυτήν κάνουν πολύ καλό στους νεφροπαθείς, στις κυστίτιδες και στις εντερικές μολύνσεις. Τέλος, μια αλοιφή από τα λουλούδια του είναι εξαιρετικό καθαριστικό της επιδερμίδας.

- Αγριοτριανταφυλλιά: Έχει πολλές ονομασίες αυτός ο αγκαθωτός θάμνος που τον συναντούμε σʼ όλες σχεδόν τις εξοχές της Ελλάδας. Ανάμεσα στις άλλες πιο γνωστές ονομασίες του αναφέρουμε: «αρκομουσχετιά# και «κυνοροφή#. Ο θάμνος έχει ύψος από ένα έως τρία μέτρα, με σύνθετα, πριονωτά φύλλα και δίνει λουλούδια άσπρα ή ρόδινα. Χρησιμοποιούμε τους κιτρινωπούς καρπούς αυτών των λουλουδιών που είναι πολύ στυπτικοί και καταπραϋντικοί. Το αφέψημα που μας δίνουν καταπολεμά την αϋπνία, το συνάχι, τις διάφορες εντερίτιδες, ή με πλύσεις θεραπεύει τις φλεγμονές των ματιών.
- Βαλεριάνα: Το φυτό αυτό χρησιμοποιείται πλατιά στη φαρμακοβιομηχανία για τις εξαιρετικές του ιδιότητες. Ζει πολλά χρόνια και το συναντούμε αυτοφυές στη Βόρεια Ελλάδα, αλλά το καλλιεργούμε κιόλας. Είναι θάμνος που φτάνει σε ύψος ενός μέτρου το πολύ. Οι ρίζες του έχουν έντονη μυρωδιά, ο βλαστός του είναι χνουδωτός, τα φύλλα φυτρώνουν αντίθετα, σαν φτερά, και βγάζει άσπρα ή ρόδινα λουλούδια που σχηματίζουν ομπρέλα στην κορυφή του φυτού. Για θεραπευτικούς σκοπούς χρησιμοποιούμε τη ρίζα του φυτού, αλλά και τα ξεραμένα φύλλα που μʼ αυτά φτιάχνουμε τσάϊ (σκόνη 30 – 40 γραμμάρια από τα φύλλα σʼ ένα λίτρο νερού). Είναι ευεργετικό κατά της επιληψίας ελαφράς μορφής, κατά της υστερίας και των νευρικών σπασμών, ή του νευρικού, αλλεργικού άσθματος. Αν αφήσουμε την ξεραμένη ρίζα του φυτού μέσα σε νερό για ικανοποιητικό χρονικό διάστημα έχουμε ένα εξαίρετο κι άβλαβο υπνωτικό για άτομα νευρικά που υποφέρουν από αϋπνίες. Η συγκομιδή της βαλεριάνας γίνεται το φθινόπωρο.
- Δίκταμο: Φυτό που ευδοκιμεί κύρια στην Κρήτη και ζει πολλά χρόνια. Έχει πλήθος κλαδιά και ωοειδή, τριχωτά φύλλα, βγάζοντας ροζ λουλούδια. Είναι ένα εξαίρετο ζεστό ρόφημα, πολύ αρωματικό κι ωφέλιμο, μια που έχει γενικές τονωτικές ιδιότητες για τον ανθρώπινο οργανισμό. Για θεραπευτικούς σκοπούς το χρησιμοποιούμε σαν έγχυμα (4 – 15 γραμμάρια σʼ ένα λίτρο βραστού νερού) που απʼ αυτό πίνουμε δύο φλιτζάνια την ημέρα. Για τους ίδιους σκοπούς το μεταχειριζόμαστε μουσκεύοντας το μέσα σε λευκό κρασί (20 – 30 γραμμάρια σʼ ένα λίτρο κρασιού) που απʼ αυτό πίνουμε δύο ποτηράκια την ημέρα. Ακόμη το δίκταμο γίνεται ένα πολύ καλό κατάπλασμα επουλώνοντας διάφορες πληγές και μώλωπες. Το αιθέριο έλαιο και η κάμφορα που περιέχει το φυτό του δίνουν τις εξαιρετικές επουλωτικές και τονωτικές του ιδιότητες. Τέλος μπορείτε να φτιάξετε ένα όμορφο άρωμα σαν βάλσαμο, κλείνοντας στεγανά σʼ ένα δοχείο τις ανθισμένες κορυφές του φυτού.
- Ήρα: Πολύ ενοχλητικό παράσιτο των χωραφιών, που ζει ένα χρόνο. Είναι γνωστό και με τις ονομασίες: Αϊρα, Νήρα, Κουντούρα, κ.τ.λ. Μπορεί να φτάσει ακόμη και σʼ ένα μέτρο ύψος, μʼ ένα βλαστάρι πολύ ορθό και γερό, δίνοντας σκληρά στάχια. Οι σπόροι του περιέχουν δηλητήριο, αλλά έχουν και μεγάλη θεραπευτική αξία για τις διάφορες δερματοπάθειες ή για την επούλωση πληγών. Μαζεύουμε τους σπόρους όταν ωριμάσουν, στο τέλος του καλοκαιριού και φτιάχνουμε μʼ αυτούς καταπλάσματα, ή αλοιφές.
- Καλάμι: Μιλούμε για το συνηθισμένο και πολύ γνωστό μας καλάμι, που φυτρώνει κοντά σε νερά. Η ρίζα του φυτού είναι μακρόστενη και κονδυλωτή, εξαιρετικά πορώδης, ενώ έχει στενά, καταπράσινα και μακρουλά φύλλα. Για θεραπευτικούς σκοπούς χρησιμοποιούμε τις ρίζες του καλαμιού που τις μαζεύουμε στις αρχές του φθινοπώρου. Φτιάχνουμε απʼ αυτές ένα πολύ χρήσιμο αφέψημα (20 – 40 γραμμάρια σʼ ένα λίτρο νερού) που το χρησιμοποιούμε για επαλείψεις, επουλώνοντας γρήγορα διάφορες εξωτερικές πληγές. Ακόμα θεωρείται ότι το αφέψημα αυτό σταματά το γάλα των μητέρων που δεν θέλουν να θηλάσουν, ή δεν μπορούν νʼ «αποκόψουν# το θηλασμό. Το αφέψημα από τις ρίζες του καλαμιού είναι ακόμη γενικό τονωτικό του οργανισμού (σε μικρές δόσεις) εξαιτίας των πλούσιων ουσιών που περιέχει το φυτό.
- Μαρούλι: Δε χρειάζεται να περιγράψουμε το γνωστό σε όλους μας μαρούλι. Ωστόσο, πολλοί είναι αυτοί που ίσως δεν ξέρουν τις πλήθος θρεπτικές και θεραπευτικές ιδιότητες αυτού του νόστιμου σαλατικού. Από τα αρχαία χρόνια ήταν γνωστό το μαρούλι σαν «ηρεμιστικό# λαχανικό, ενώ σήμερα μπορούμε να φτιάξουμε απʼ αυτό ένα πολύ καλό υπνωτικό φάρμακο. Κοπανίζουμε μαρούλι με νερό (ένα κιλό μαρούλι σε μισό λίτρο νερού) και τʼ αφήνουμε να βράσει σε χαμηλή φωτιά, μέχρι που ο χυλός αυτός να μειωθεί στο ένα τρίτο του. Ύστερα πίνουμε λίγο πριν πέσουμε για ύπνο. Κατʼ αυτό τον τρόπο έχουμε ένα καλό ηρεμιστικό των νεύρων και κατά συνέπεια υπνωτικό για όσους υποφέρουν από αϋπνίες. Αλλά δεν είναι μόνο αυτές οι χρήσεις του. Τρώγοντας ωμό, φρέσκο μαρούλι προλαμβάνουμε τον ίκτερο κι ενισχύουμε το συκώτι. Ακόμη, ζουμί ζεστό από μαρούλι μαλακώνει το βήχα από γρίππη και ρυθμίζει τη λειτουργία της καρδιάς για όσους πάσχουν από ταχυκαρδίες ή αρρυθμίες. Τέλος με φύλλα μαρουλιού φτιάχνουμε καταπλάσματα πολύ αποτελεσματικά σε αποστήματα ή εγκαύματα. Το μαρούλι περιέχει πολλές βιταμίνες και ουσίες που το καθιστούν χρήσιμο και θρεπτικότατο σαλατικό.
- Παπάγια: Χαμηλό δέντρο των χωρών της Λατινικής Αμερικής, που, ωστόσο, μπορεί να φτάσει σε ύψος εννιά μέτρων. Μπορεί νʼ αναπτύσσεται πολύ γρήγορα, αλλά δεν ζει πολλά χρόνια. Δίνει καρπούς όλο χυμό και σε μέγεθος και σχήμα πεπονιού, που αρχικά είναι σκουροπράσινοι και ύστερα παίρνουν ένα κίτρινο προς το κοκκινωπό χρώμα. Εσωτερικά, οι καρποί της παπάγιας έχουν μια πολτώδη σάρκα με μακρουλούς σπόρους. Για θεραπευτικούς σκοπούς (εκτός από την κατανάλωσή του σαν φρούτο) χρησιμοποιούμε αυτούς τους καρπούς (τον χυμό και τους σπόρους) που θεωρούνται ότι καταπολεμούν τα παράσιτα του εντερικού συστήματος. Ακόμη, ο χυμός έχει μεγάλες πεπτικές ιδιότητες και κάνει καλό σʼ όσους υποφέρουν από στομαχικά έλκη. Τελικά, ο χυμός χρησιμοποιείται και σαν μια καλή «λοσιόν# για την επιδερμίδα, ιδιαίτερα όταν εμφανίζει αντιαισθητικές κοκκινίλες.
- Σαπωνάρια: Αυτοφυές στη χώρα μας φυτό που ζει πολλά χρόνια, γνωστό και με τις ονομασίες: Σαπουνόχορτο, Γκολιαργιά, Τσουγένι, Κολοστρούθι κ.τ.λ. Το ύψος του μόλις που ξεπερνά το μισό μέτρο και βγάζει μεγάλα φύλλα σαν λόγχες και ρόδινα ή άσπρα λουλούδια. Η τοξική ουσία του, η σαπωνίνη χρησιμοποιείται στη φαρμακοβιομηχανία και δίνει στο φυτό αυτό εξαιρετικές θεραπευτικές ιδιότητες. Για τους λόγους αυτούς χρησιμοποιούμε τις ρίζες και τα φύλλα της Σαπωνάριας. Με τις ρίζες φτιάχνουμε αφέψημα (μέχρι 30 γραμμάρια σʼ ένα λίτρο νερού) που είναι γενικά τονωτικό του οργανισμού, ένα καλό καθαρτικό, εφιδρωτικό και καταπολεμά τους πόνους των ρευματισμών. Με αφέψημα φύλλων (50 γραμμάρια σʼ ένα λίτρο νερού) φτιάχνουμε γαργάρες κατά της στηθάγχης και των κρυολογημάτων.

- Αραβόσιτος: Το γνωστό μονοετές φυτό που μας δίνει το καλαμπόκι, σαν τροφή ανθρώπων και ζώων. Το καλαμπόκι όμως χρησιμοποιείται και για την παραγωγή οινοπνεύματος, μπύρας και ουϊσκιού. Το τριχωτό μέρος του φυτού, η γνωστή φούντα του, μας δίνει ένα αφέψημα με εξαιρετικά διουρητικές ικανότητες και πολύ ωφέλιμο για όσους υποφέρουν από νεφρίτιδες κι από χρόνιες κυστίτιδες, απαλύνοντας ακόμη τους πόνους του κολικού των νεφρών.
- Γαλατσίδα: Πολύ συνηθισμένο στην Ελλάδα φυτό που ζει ένα χρόνο κι είναι ακόμη γνωστό με τις ονομασίες: Γαλατσόχορτο, Γαλόχορτο, Γαλαξίδα κτλ. Το ύψος του ορθού βλαστού της φτάνει ως το ένα μέτρο, με οδοντωτά, ωοειδή φύλλα και κιτρινωπά λουλούδια που φυτρώνουν στην κορυφή. Δίνει ένα δηλητηριώδη, γαλατένιο χυμό. Χρησιμοποιούμε αφέψημα από τα βλαστάρια και τα φύλλα του φυτού, ιδιαίτερα κατά των εντερίτιδων και του έλκους του στομαχιού, χρειάζεται όμως πολλή προσοχή εξαιτίας του δηλητηρίου που περιέχει.
- Ελιά: Το δέντρο της ελιάς, εκτός από τον πολύτιμο καρπό του και την ξυλεία του έχει και άριστες θεραπευτικές ιδιότητες. Το λάδι της ελιάς αν είναι αγνό κάνει καλό στη χολή που έχει πιάσει πέτρες, ενώ διεγείρει κι ανανεώνει τη λειτουργία του συκωτιού. Ακόμη, το λάδι αποτελεί τη βάση για πολλές αλοιφές μαζί με διάφορα άλλα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για εντριβές ή για την κατασκευή εμπλάστρων. Το λάδι της ελιάς ανακατεμένο με κρασί επουλώνει εύκολα πληγές. Ακόμη η συλλογή φρέσκου φλοιού από νεαρά βλαστάρια του δέντρου, την άνοιξη μας δίνει ένα πολύ καλό αντιπυρετικό αψέφημα (30 – 60 γραμμάρια φλοιού μέσα σʼ ένα κιλό νερού). Σε περιπτώσεις αρθριτικών και ρευματικών πόνων χρησιμοποιούμε ένα πυκνό αφέψημα από φρέσκα φύλλα ελιάς που το πίνουμε μισή ώρα πριν από κάθε γεύμα. Αυτό το αφέψημα από φύλλα ρίχνει ακόμη την πίεση ενώ είναι εξαιρετικά διουρητικό. Το φτιάχνουμε βράζοντας είκοσι φύλλα περίπου μέσα σʼ ένα φλιτζάνι νερό, που πρέπει να μείνει μισό μετά το βρασμό. Σουρώνουμε κατόπιν το αφέψημα και το πίνουμε με ζάχαρη.
- Ιεροβότανο: Θάμνος πολύ γνωστός σʼ όλη την Ελλάδα και φτάνει σε ύψος μέχρι 80 πόντους. Κοινές ονομασίες του ανάλογα με την τοποθεσία όπου το συναντούμε: Σταυροβότανο, Σπυρόχορτο, Σπληνόχορτο, Γοργογιάννη, κλπ. Οι βλαστοί του είναι όρθιοι, αυλακωτοί, με σκληρές τρίχες και φύλλα ωοειδή κι οδοντωτά. Τα λουλούδια του είναι γαλάζια, ή μωβ. Από τα ξεραμένα φύλλα και λουλούδια του φτιάχνουμε αφέψημα πολύ καλό για νευραλγικούς πόνους, ή καταπλάσματα για επούλωση πληγών.
- Λάχανο: Είναι αναγνωρισμένες σήμερα οι θρεπτικές και θεραπευτικές αξίες του πολύ γνωστού μας λάχανου. Ωστόσο, πολλοί είναι αυτοί που ακόμη δε γνωρίζουν πόσο αποτελεσματικό είναι το λάχανο σαν θεραπευτικό μέσο για ορισμένες παθήσεις. Θα λέγαμε λοιπόν ότι πρόκειται για ένα πραγματικό «φυσικό# φάρμακο. Κι ας πούμε με τη σειρά τις διάφορες ιδιότητες του, ανάλογα με τη χρήση του. Ζουμί από βρασμένο λάχανο, μαλακώνει το βήχα και τη βραχνάδα και κάνει καλό σʼ όλες τις βρογχίτιδες. Καταπλάσματα από φύλλα λαχάνου στο μέτωπο είναι κατά των πονοκεφάλων, ενώ μαλακώνουν τους «καλόγηρους# και τον ερυσίπελα. Ακόμη, αν βάλουμε τέτοια καταπλάσματα σε άτομα που έχουν προσβληθεί από «Ευλογιά#, δεν θʼ αναπτύξουν ουλές, όταν οι πληγές θα κλείσουν. Γενικά, το βρασμένο λάχανο, σε πολύ λίγο νερό είναι τονωτικό για τον οργανισμό, μαλακτικό για το στομάχι και διουρητικό, κατάλληλο σαν βασική τροφή των νεφροπαθών. Φύλλα λάχανου ψημένα στο φούρνο, σαν κατάπλασματα στο στήθος ευεργετούν όσους έχουν προβλήματα στο αναπνευστικό σύστημα. Ακόμη φρέσκα φύλλα πάνω σε εγκαύματα, απαλύνουν τους πόνους. Τα καταπλάσματα με ψημένα φύλλα λαχάνου μαλακώνουν τους πόνους των αρθριτικών και των ρευματισμών. Το λάχανο πρέπει να καταναλώνεται απʼ όλους για τον πλούτο του σε βιταμίνες Α, Β και C και για τις πλούσιες ουσίες που περιέχει (θειάφι, αρσενικό, ασβέστιο, φώσφορο, κάλλιο, νάτριο, μαγγάνιο κτλ).
- Ροδιά: Είναι πολύ γνωστό το δέντρο αυτό στην Ελλάδα από τα πανάρχαια χρόνια κι ακόμη πιο γνωστοί οι καρποί του που θεωρούνται μια πολύ υγιεινή τροφή. Ωστόσο, η ροδιά έχει και πλήθος θεραπευτικές ιδιότητες που είναι άγνωστες στον πολύ κόσμο. Για τέτοιους σκοπούς χρησιμοποιούμε το φλοιό από τον κορμό, ή τα κλαδιά του δέντρου, τα λουλούδια της ροδιάς όταν είναι πολύ φρέσκα, τις εξωτερικές φλούδες του καρπού, αλλά και το χυμό από τον ίδιο τον καρπό. Με το φλοιό, ή τις ρίζες της ροδιάς φτιάχνουμε ένα αφέψημα πολύ καθαριστικό του εντερικού συστήματος από παράσιτα (αμοιβάδες, ταινία κλπ). Το φτιάχνουμε με τον εξής τρόπο: βάζουμε 60 – 90 γραμμάρια φλοιού ή ρίζας σε δύο ποτήρια νερού και τʼ αφήνουμε για 24 ώρες. Ύστερα βράζουμε το υγρό σε χαμηλή θερμοκρασία που σε λίγο τη δυναμώνουμε, ώστε να εξατμιστεί και να μείνει το μισό. Ύστερα το πίνουμε σε 2 ή 3 δόσεις. Αλλά επειδή είναι πολύ πικρό μπορούμε να προσθέσουμε λίγο σιρόπι. Στη συνέχεια κι αφού παραμείνει το υγρό στον οργανισμό αρκετή ώρα, δίνουμε στο άτομο ένα καλό καθαρτικό, ώστε να ενεργηθεί. Από τα φρέσκα άνθη φτιάχνουμε πάλι ένα αφέψημα (στις γνωστές αναλογίες) που εκτός από τις στυπτικές, κατά της διάρροιας, ικανότητες του, είναι κι εξαιρετικά τονωτικό. Για τον ίδιο σκοπό χρησιμοποιούμε κι αφέψημα από τη φλούδα του ρόδιου. Ο χυμός του ροδιού τέλος εκτός από τις θρεπτικές του ιδιότητες είναι κι ένα πολύ δροσιστικό αντιπυρετικό.

- Άδωνις: Η κοινή Αγριοπαπαρούνα, που φύεται σʼ όλη σχεδόν την Ελλάδα και μπορεί να καλλιεργηθεί. Τα φύλλα του φυτού είναι σχιστά και τα λουλούδια του κίτρινα ή κόκκινα. Για τις θεραπευτικές τους ιδιότητες χρησιμοποιούνται τα βλαστάρια του φυτού, που είναι διουρητικά και ωφελούν τις καρδιαγγειακές παθήσεις. Οι βλαστοί γίνονται αφέψημα χρησιμοποιώντας 1 – 3 γρ. σε μισό περίπου λίτρο νερού, που ο άρρωστος το πίνει στη διάρκεια της ημέρας.
- Βερβερίδα: Θάμνος με αγκάθια που φτάνει σε ύψος το μισό μέτρο περίπου και βγάζει μικρά κίτρινα λουλούδια. Ευδοκιμεί στα ορεινά της χώρας μας και σε ορισμένες περιοχές γίνεται μικρό δέντρο, φυτρώνοντας κοντά σε δάση. Από τη ρίζα παίρνουμε τη φαρμακευτική ουσία «βερβερίνη#, ενώ από τα φύλλα της μπορούμε να φτιάξουμε «τσάϊ# ενάντια στη δυσεντερία και στο σκορβούτο, ή τη στηθάγχη. Αφεψήματα μπορούμε να φτιάξουμε και από τον χυμό των καρπών της βερβερίδας. Τα αφεψήματα από τη ρίζα δίνουν ακόμη ένα καλό φάρμακο για το συκώτι. Μαζεύουμε τις ρίζες το φθινόπωρο και για το αφέψημα βράζουμε 8 γρ. ρίζας σʼ ένα λίτρο νερού.
- Εφέδρα: Κοινές ονομασίες του φυτού αυτού που είναι πολύ συνηθισμένο στην Ελλάδα: Κρεμαστήρα, ή Πολύκομπος. Ο θάμνος της Εφέδρας ζει πολλά χρόνια και μπορεί να φτάσει σε ύψος τα τέσσερα μέτρα, με μακριούς και σκληρούς βλαστούς, που αναρριχώνται ή σέρνονται στο χώμα. Αυτό το χαρακτηριστικό δίνει στο φυτό εξαιρετικές διακοσμητικές ιδιότητες. Τα φύλλα του, που είναι μικρά σαν λέπια φυτρώνουν αντίθετα και τα λουλούδια του βγαίνουν στις «μασχάλες# των φύλλων. Είναι πολύ γνωστή η θεραπευτική αξία του φυτού, μια που απʼ αυτό παράγεται η «εφεδρίνη#, μια ουσία πολύ ωφέλιμη για όσους υποφέρουν από άσθμα. Ακόμη, το αφέψημα του ηρεμεί γενικά τον οργανισμό των νευρικών ατόμων.
- Ιτιά: Το γνωστό μας πολύ στην Ελλάδα δέντρο με τις πλήθος ποικιλίες. Αγαπά πολύ το νερό και μπορεί να φτάσει σε ύψος ακόμη και τα 25 μέτρα. Δε χρειάζεται να το περιγράψουμε μια που όλοι το γνωρίζουν. Για θεραπευτικούς σκοπούς χρησιμοποιείται ο φλοιός από τον κορμό της ιτιάς, που γίνεται αφέψημα, ή σκόνη. Το αφέψημα αυτό είναι ένα γενικό τονωτικό του οργανισμού, αντιπυρετικό (κατά της ελονοσίας) και ενισχύει το εντερικό σύστημα και τη λειτουργία του στομαχιού. Ακόμη καταπολεμά τη δυσεντερία και τα παράσιτα των εντέρων (αμοιβάδες κτλ). Από την σκόνη του ξερού φλοιού φτιάχνουμε μια αλοιφή κατάλληλη για την επούλωση εξωτερικών πληγών.
- Λεμονιά: Δε χρειάζεται νομίζουμε να περιγράψουμε το πολύ γνωστό και αγαπημένο στην Ελλάδα αυτό δέντρο, με τους ευλογημένους του καρπούς. Είναι άλλωστε γενικά γνωστές οι πλήθος ιδιότητες και χρήσεις του λεμονιού στην καθημερινή τροφή, σαν δροσιστικό ποτό, αλλά και σαν νοστιμιστικό στις σαλάτες. Ωστόσο, το λεμόνι είναι ένα βασικό φάρμακο με την μεγάλη ποσότητα βιταμίνης C που περιέχει. Καθαρίζει το αίμα, είναι αντιπυρετικό, παρεμποδίζει τα κρυολογήματα, διευκολύνει την πέψη, μειώνει την χοληστερίνη (με συνεχή χρήση του χυμού του). Ακόμη, εντριβές με χυμό ή φλούδα λεμονιού στο κεφάλι σταματούν την τριχόπτωση, ενώ καθαρίζουν και μαλακώνουν την επιδερμίδα.
Είναι ατελείωτοι οι τρόποι που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε το λεμόνι για θεραπευτικούς και καλλωπιστικούς λόγους. Θʼ αναφέρουμε μόνο δύο χρήσεις αντίστοιχες που δεν είναι πολύ γνωστές. Σε περιπτώσεις γρίππης ή βαριού κρυολογήματος: χυμός λεμονιού, με μέλι, κανέλα και ζεστό νερό, ανακουφίζει πολύ. Για τον καθαρισμό της επιδερμίδας του προσώπου: φλοιός από δύο λεμόνια, μαζί με λίγο πίτουρο, σε σακουλάκι, μέσα σε βραστό νερό, όπου τʼ αφήνουμε για λίγο – ύστερα τοποθετούμε το σακουλάκι στο πρόσωπο, έτσι καυτό, για όσην ώρα το ανεχόμαστε. Ακόμη, όσοι υποφέρουν από κάλους, οι εντριβές με χυμό λεμόνι τους ανακουφίζουν. Με τις ίδιες εντριβές ξεκουράζουμε τα πόδια μας ύστερα από πολύωρη ορθοστασία. Γενικά το λεμόνι πρέπει να μη λείπει από την καθημερινή μας διατροφή.
- Σκόρδο: Το πολύ γνωστό στην χώρα μας λαχανικό, που από την αρχαιότητα είχαν αναγνωριστεί οι φαρμακευτικές του ιδιότητες. Είναι ένα πολύ καλό απολυμαντικό του οργανισμού γενικά και διασταλτικό των αιμοφόρων αγγείων, ρίχνει την πίεση και τονώνει το στομάχι. Πλήθος είναι ακόμη οι θεραπευτικές χρήσεις του σκόρδου: καταπολεμά τις αμοιβάδες και τον τυφοειδή πυρετό, τις φαρυγγίτιδες και τις λαρυγγίτιδες, ενώ γενικά τονώνει τόσο τον οργανισμό, ώστε παλιότερα πίστευαν ότι χαρίζει μακροζωία. Είναι ένα καλό αφέψημα που πίνεται ζεστό με γάλα, για τους ασθματικούς κι όσους υποφέρουν από παθήσεις του αναπνευστικού συστήματος γενικότερα. Καταπλάσματα με σκόρδο απαλύνουν τους πόνους από νευραλγίες και ρευματισμούς, ενώ θεραπεύουν γρήγορα πληγές με πύον. Πλατιά χρήση σκόρδου καθημερινά και καθημερινή κατανάλωσή του πρέπει, τέλος, να κάνουν τα υπερτασικά άτομα.

- Άκορος: Η επιστημονική ονομασία είναι «Κάλαμος ο Αρωματικός# και δίνει ένα πολύ χρήσιμο αιθέριο έλαιο, στην αρωματοποιία, αλλά και στην φαρμακοβιομηχανία. Για θεραπευτικούς σκοπούς χρησιμοποιείται το ριζικό σύστημα του φυτού. Στην Ελλάδα σαν αυτοφυές θεωρείται σπάνιο φυτό και το συναντούμε σχεδόν μόνο στη Λακωνία. Σαν αφέψημα, που το φτιάχνουμε από τις ρίζες του (μέχρι 10 γρ. σκόνης σʼ ένα λίτρο νερού ή κρασιού) ευνοεί τον οργανισμό μας διευκολύνοντας την πέψη, κατά των εμετών, αλλά και των νευρικών σπασμών.
- Αμπέλι: Το φυτό του αμπελιού που καλλιεργείται πολύ στην Ελλάδα, δεν μας δίνει μόνο τους θαυμάσιους καρπούς του και το κρασί, αλλά έχει και πολύτιμες θεραπευτικές ιδιότητες. Ο χυμός του σταφυλιού, τα φύλλα και το τσάμπουρο (τα κατακάθια δηλαδή από το πάτημα των σταφυλιών), έχουν μεγάλη θεραπευτική αξία. Από τα φύλλα, όταν αρχίσουν να ξεραίνονται και να κοκκινίζουν μπορούμε να φτιάξουμε ένα αφέψημα πολύ ισχυρό κατά της παχυσαρκίας. Από το τσάμπουρο η φαρμακοβιομηχανία παίρνει την ουσία «κρεμόριο# που αποτελεί τη βάση για πολλά φάρμακα.
- Ευώνυμο: Γνωστό σʼ όλη την Ελλάδα φυτό που χρησιμοποιείται σαν καλλωπιστικός θάμνος. Έχει χαρακτηριστικά χοντρά και πού γυαλιστερά φύλλα, και μπορεί να φτάσει σε μεγάλο ύψος, αν το «κουρέψουμε#. Οι θεραπευτικές του ιδιότητες είναι καθαρτικές κι ενισχυτικές της λειτουργίας της χολής. Δίνει κιτρινωπά λουλούδια σε φούντες και για το φάρμακο χρησιμοποιούμε εκχύλισμα του φυτού, μέσα σε οινόπνευμα ή νερό, από το φλοιό της ρίζας του. Λίγες σταγόνες από το εκχύλισμα αυτό, κάθε 24 ώρες κάνουν πολύ καλό σε άτομα που υποφέρουν από δυσκοιλιότητες, χολοκυστίτιδες ή πέτρες στη χολή.
- Καλεντούλα: Πολύ γνωστό φυτό στην Ελλάδα, που φυτρώνει μόνο του. Άλλη του ονομασία είναι νεκρολούλουδο. Θεωρείται παράσιτο για τα χωράφια, ζει μόνο ένα χρόνο, είναι πολύ χαμηλό, με βλαστάρια χνουδωτά και φύλλα αντίθετα, σαν λόγχες, που όταν τα τρίψουμε δίνουν μια χαρακτηριστική μυρωδιά. Οι φαρμακευτικές του ιδιότητες είναι πολλές: αντισηπτικό, καθαρτικό, εφιδρωτικό και ηρεμιστικό. Από τα άνθη του φυτού φτιάχνουμε αφέψημα (5 γρ. σε 100 γρ. νερού), που το παίρνουμε τρεις φορές την ημέρα, σαν καθαρτικό, κατά του ίκτερου, ή σαν ηρεμιστικό και τονωτικό. Από τα λουλούδια του φυτού, αν τα αφήσουμε για καιρό μέσα σε λάδι, φτιάχνουμε μια αλοιφή, που θεραπεύει πληγές οι οποίες έχουν κακοφορμίσει. Το αφέψημα μέσα σε λουτρό ξεκουράζει το κουρασμένο σώμα, και ιδιαίτερα τα πόδια.
- Μέλισσα: Το πολύ μυριστικό κι όμορφο αυτό φυτό συναντιέται αυτοφυές σʼ όλη σχεδόν την Ελλάδα με τις κοινές του ονομασίες: Μελισσόχορτο, Μελισσοβότανο, Αγριομέλισσα και Κιτροβάλσαμο. Ζει πολλά χρόνια, φτάνει σε ύψος κάτω από ένα μέτρο, είναι χνουδωτό, με μεγάλα ωοειδή κι οδοντωτά φύλλα και δίνει λευκά μυρωδάτα λουλούδια. Έχει πολλές θεραπευτικές ιδιότητες: διεγερτικό, τονωτικό του οργανισμού, αντισπασμωδικό και καταπραϋντικό, μαλακτικό για το στομάχι κ.λ.π. Ακόμη, αλοιφή από τα φύλλα και τα λουλούδια του απαλύνουν τους πόνους των αρθριτικών, των ρευματισμών, αλλά και θεραπεύουν εξωτερικές πληγές. Πλύσεις από το αφέψημα του ευεργετούν την επιδερμίδα και χαλαρώνουν τα νεύρα. Χρησιμοποιούμε πάντα το φυτό όταν είναι ανθισμένο κι από τα φύλλα και τα λουλούδια του φτιάχνουμε αφέψημα (αναλογία 10 προς 100) πολύ καλό για την πέψη, τονωτικό κι εφιδρωτικό (λέγεται και «φυτό της μακροζωίας#, πολύ ωφέλιμο για την τόνωση της καρδιάς κι εξαιρετικό ηρεμιστικό.
- Φουντουκιά: Δέντρο που ευδοκιμεί στα ορεινά κι ιδιαίτερα στη Βόρεια Ελλάδα και που μας δίνει νόστιμους και πολύ θρεπτικούς καρπούς. Από τον καρπό αυτό βγάζουμε λάδι πολύ αποτελεσματικό ενάντια στα διάφορα παράσιτα του εντερικού συστήματος και ιδιαίτερα κατά της ταινίας. Η φλούδα από τον κορμό ή τα κλαδιά της φουντουκιάς, βρασμένη μέσα σε νερό και κρασί κάνει πολύ καλό στους κιρσούς, ιδιαίτερα όταν βρίσκονται σε προχωρημένη κατάσταση. Με τα φύλλα της φουντουκιάς που τα ξεραίνουμε, σε ίδια αναλογία με ξερά φύλλα καρυδιάς, και με στάχτη και αλάτι, τα κάνουμε σκόνη και τα ανακατεύουμε με λίγο λάδι. Έτσι έχουμε μια αλοιφή πολύ ανακουφιστική κατά των πόνων από ρευματισμούς (αλείφουμε με αυτήν τα ερεθισμένα σημεία).

- Άζαρο: Ένα φυτό που ζει χειμώνα – καλοκαίρι και μυρίζει άσχημα. Οι ρίζες του φύτου έρπουν στο χώμα, σχεδόν στην επιφάνεια, δίνουν βλαστάρια μέχρι 40 πόντους που καταλήγουν σε δύο φύλλα τα οποία μοιάζουν με αυτιά. Την άνοιξη δίνει άνθη σε σκούρο κόκκινο χρώμα. Φύεται ιδιαίτερα στη Β. Ελλάδα, στην Πελοπόννησο και σε ορισμένα νησιά της Επτανήσου. Για να χρησιμοποιηθεί σαν θεραπευτικό κατά της πνευμονίας, του κοκκύτη και της βρογχίτιδας, πρέπει να μη βράσουν ή να μη ξεραθούν τα φύλλα του, γιατί τότε χάνει τις θεραπευτικές του ιδιότητες. Αφήνουμε τα φύλλα να μουσκέψουν σε νερό για 12 ώρες περίπου (μέχρι 20 φύλλα σε 200 γραμ. νερού) και πίνουμε το αφέψημα αυτό. Ακόμη, χρησιμοποιούμε σκόνη της ρίζας του φυτού, ρουφώντας την από τη μύτη, για να φταρνιστούμε, ή όταν θέλουμε να προκαλέσουμε εμετό.
- Δαφνοειδές: Μικρό δέντρο που μοιάζει με την κοινή δάφνη. Το στέλεχός του φτάνει στο ύψος του ενός μέτρου και καλλιεργείται σαν καλλωπιστικό φυτό. Τα φύλλα του είναι πυκνά, παχιά και σκληρά, σε ροζέτες. Στο τέλος του καλοκαιριού δίνει λουλούδια με μυρωδιά, λευκά, κιτρινοπράσινα ή ροζ, σε τσαμπιά στην άκρη των κλαδιών. Για θεραπευτικούς σκοπούς χρησιμοποιούμε πολλά μέρη του φυτού. Για κατάπλασμα σε πληγές μουσκεύουμε ένα κομμάτι από τη ρίζα του φυτού μέσα σε νερό ή ξύδι και κατόπιν την τοποθετούμε για 24 ώρες πάνω στην πληγή δένοντάς την. Τα φύλλα μας δίνουν ένα αφέψημα που είναι κατά της δυσκοιλιότητας. Από τους σπόρους βγάζουμε ένα λάδι πολύ δραστικό στη φαρμακοβιομηχανία.
- Καλακάνθη: Φυτό που ζει δύο χρόνια και είναι πολύ γνωστό στην Ελλάδα. Έχει σχιστά φύλλα, μακρόστενα και χνουδωτά, ενώ μας δίνει κόκκινα, διακοσμητικά λουλούδια. Άλλη ονομασία του: κενταύριο. Από τα λουλούδια του φυτού (ξερά ή φρέσκα) φτιάχνουμε αφεψήματα με καθαρτικές, αντιπυρετικές και γενικά τονωτικές του οργανισμού ιδιότητες. Έτσι χρησιμοποιείται πλατιά κατά της δυσκοιλιότητας, ενώ σε κομπρέσες κάνει πολύ καλό στο κριθαράκι και στους διάφορους ερεθισμούς των ματιών.
- Λεβίστικο: Φυτό που ζει πολλά χρόνια στις ορεινές περιοχές της Ελλάδας και στην Ευρώπη. Φτάνει σε ύψος τα δύο μέτρα και αναδίνει ολόκληρο ένα χαρακτηριστικό άρωμα. Για θεραπευτικούς σκοπούς χρησιμοποιούμε τη ρίζα του φυτού. Απʼ αυτήν φτιάχνουμε ένα «τσάϊ# σε αναλογία 5 προς 1000, που είναι πολύ διουρητικό, επουλώνει τα έλκη του στομάχου κι ανακουφίζει από τα αέρια της κοιλιάς (κατά της υδρωπικίας). Είναι ακόμη πολύ χωνευτικό. Πλύσεις με το τσάϊ αυτό εξωτερικά, καθαρίζουν το δέρμα, ενώ είναι ένα καλό αντιβιοτικό πάνω σε πληγές. Χρησιμοποιούμε ακόμα το τσάϊ για λουτρά σε περιπτώσεις αρθριτικών και ρευματισμών ή εκζεμάτων.
- Ντατούρα: Λέγεται ακόμη και βρωμόχορτο (εξαιτίας της βαριάς μυρωδιάς και της πικράδας του) ή Ντάτουλα. Το συναντούμε σε πολλές περιοχές της Ελλάδας, όπου ζει ένα χρόνο και φτάνει σε ύψος ενός μέτρου περίπου. Το στέλεχός του είναι κυλινδρικό, με λίγες τρίχες, κατά τʼ άλλα λείο και στην κορυφή διακλαδώνεται. Τα φύλλα του βγαίνουν αντίθετα σε μακρύ μίσχο, κι είναι μεγάλα και σχιστά με πολλούς λοβούς. Το καλοκαίρι δίνει λουλούδια άσπρα ή βιολετιά και χαρακτηριστικά μεγάλα. Για θεραπευτικούς σκοπούς χρησιμοποιούμε τα φύλλα και τους σπόρους του φυτού, που τα μαζεύουμε όταν έχει ανθίσει και τʼ αφήνουμε να ξεραθεί, με τον τρόπο των φύλλων του καπνού, ενώ τους σπόρους τους συγκεντρώνουμε όταν πια έχουν ωριμάσει καλά. Το φυτό έχει αντινευραλγικές κι αντισπασμωδικές ιδιότητες. Με τα φύλλα του φτιάχνουμε «τσιγάρο# που ευνοεί όσους πάσχουν από άσθμα. Εισπνοές από καμένα φύλλα κάνουν πολύ καλό και σʼ όσους υποφέρουν από τη νόσο του Πάρκινσον. Γενικά χρησιμοποιείται από ηλικιωμένα άτομα, ενώ ένα αφέψημα από τα φύλλα είναι πολύ καλό ενάντια στην ακράτεια των ούρων, κατά της νυμφομανίας και του πριαπισμού.

- Ασφόδελος: Κι αυτό το φυτό που ευδοκιμεί στην Ελλάδα, ζει πολλά χρόνια και φτάνει σε ύψος το ένα με ενάμισι μέτρο. Έχει ρίζες με κόνδυλους και λείο βλαστό, φύλλα γαλαζοπράσινα, πλατιά και τριγωνικά, ενώ βγάζει λευκά λουλούδια σε τσαμπιά. Λέγεται ακόμα και «σπερδούκλι#, «ακαρώνι#, «άβρικας# ή «σπορτούλα#. Σαν αφέψημα, από τα φύλλα ή τα άνθη του έχει καρδιοτονωτικές και διουρητικές ικανότητες. Από τους κόνδυλους της ρίζας, φτιάχνουμε καταπλάσματα που επουλώνουν πληγές και είναι πολύ ωφέλιμα σε αποστήματα.
- Βερμπάσκο: Λέγεται και φλώμος, Γλώσσα ή Μελισσαρού. Ωστόσο, με την ονομασία «φλώμος# είναι γνωστά και άλλα φυτά, όπως το Ευφόρβιο το πλατύφυλλο, που χρησιμοποιούσαν παλιότερα οι ψαράδες για να «ζαλίζουν# τα ψάρια. Στην Ελλάδα είναι γνωστό το κυματώδες βερμπάσκο, φυτό με σκληρό στέλεχος που φτάνει σε ύψος πάνω από ένα μέτρο. Είναι χνουδωτό κι έχει ένα κιτρινοπράσινο χρώμα, με φύλλα μεγάλα, μακρουλά και παχιά, που παίρνουν ένα ασπριδερό χρώμα. Ανθίζει το καλοκαίρι δίνοντας μεγάλα λουλούδια σε κωνικό στάχι που καταλήγουν σε σπόρους μικρούς με ακανόνιστο σχήμα. Από τα άνθη του φυτού φτιάχνουμε «τσάϊ# χρησιμοποιώντας 10 – 20 γρ. σʼ ένα λίτρο νερού, που είναι εξαιρετικά μαλακτικό για το βήχα και το συνάχι. Από τα φύλλα πάλι (20 –30 γρ. σʼ ένα λίτρο νερού) φτιάχνουμε αφέψημα, που μʼ αυτό κάνουμε πλύσεις κατά της δυσεντερίας και της διάρροιας. Ακόμη μπορούμε να το χρησιμοποιήσουμε για επαλείψεις κατά των εγκαυμάτων κι άλλων ελαφρών δερματοπαθειών, ενώ πλένοντας με αυτό τα μάτια καθαρίζουν και υποχωρούν φλογώσεις των βλεφάρων. Ακόμη, το βερμπάσκο, αν το μεταχειριστούμε μαζί με το γνωστό μας φασκόμηλο, σε ίσες ποσότητες απαλύνει τους ρευματικούς πόνους στα πόδια, με ποδόλουτρο.
- Δαφνοκερασιά: Θαμνοειδές φυτό που ενώ μας ήρθε από την Ανατολή το συναντούμε σε πολλά μέρη της Ελλάδος. Τα φύλλα του με τον μικρό, χαρακτηριστικό μίσχο βγαίνουν πολλά μαζί, είναι ωοειδή, ή μακρόστενα και οδοντωτά, λεία κι από τις δύο πλευρές, που δεν πέφτουν τον χειμώνα. Δίνει λουλούδια αχνόλευκα, με μυρωδιά που θυμίζει πικραμύγδαλο και φυτρώνουν πολλά μαζί σε τσαμπί. Σε μερικά μέρη το φυτό ονομάζεται και Ροδοδαφνιά. Για θεραπευτικούς σκοπούς χρησιμοποιούνται τα φύλλα του φυτού που δίνουν αφεψήματα κι εκχυλίσματα αντισπασμωδικά (ιδιαίτερα κατά της κράμπας και των νευρικών μυικών σπασμών) κατά των εμετών, του νευρικού βήχα, της στηθάγχης και του άσθματος ή του κοκκύτη των παιδιών. Αλλά και σαν καταπλάσματα τα φύλλα είναι πολύ καταπραϋντικά πάνω σε διάφορες πληγές από εγκαύματα κτλ. Χρησιμοποιούμε τα φύλλα σε σκόνη ή φτιάχνουμε τσάϊ από ένα φρέσκο φύλλο σε 200 γρ. βραστό νερό. Ακόμη είναι γνωστό θεραπευτικό το αποσταγμένο νερό των φύλλων (για μια δόση 15 – 20 γρ. περίπου).
[FONT=&quot]- Μπελλαντόνα: Φυτό που ζει στην Ευρώπη, αλλά και στην Ασία, πολύ τοξικό, αλλά και θεραπευτικό με σπουδαίες ιδιότητες. Πρέπει, ωστόσο να χρησιμοποιείται πάντα σύμφωνα με ιατρικές οδηγίες. Το ύψος του φυτού, που ζει πολλά χρόνια, μπορεί να φτάσει ακόμα και το ενάμισι μέτρο και βγάζει ολόκληρο μια δυσάρεστη μυρωδιά. Έχει μακριά ρίζα που διακλαδώνεται, και είναι σαρκώδης και κοκκινωπή. Το στέλεχος του φυτού είναι ίσιο και κυλινδρικό, πολύ τρυφερό, που στη κορυφή ανοίγει σε δύο – τρία κλαδιά. Έχει φύλλα αντίθετα, ωοειδή, πλατιά και μαλακά. Τα άνθη της βγαίνουν το καλοκαίρι, ανάμεσα στα φύλλα, δίνοντας ένα καρπό όλο σάρκα, που αρχικά είναι πράσινος, ύστερα κοκκινίζει και τελικά, μαυρίζοντας μοιάζει με κεράσι. Ολόκληρο το φυτό (φύλλα, ρίζα και καρποί) μας δίνει πολλές φαρμακευτικές ουσίες, που χρησιμοποιούνται πολύ στη φαρμακοβιομηχανία. Τα παρασκευάσματα του φυτού (καταπλάσματα, αφεψήματα κλπ) είναι καταπραϋντικά κι αντισπασμωδικά, κατά των παθήσεων του στομαχιού και του συκωτιού, κατά των πόνων της σκωληκοειδίτιδας, αλλά και των αιμορροϊδων, ενώ χρησιμοποιείται πολύ και κατά της ναυτίας. Όλες όμως οι χρήσεις πρέπει να ελέγχονται από ιατρό, εξαιτίας της μεγάλης τοξικότητας του φυτού.[/FONT]

- Αλθαία: Η κοινά γνωστή μας Δεντρομολόχα, που τη συναντούμε σε υγρές περιοχές της χώρας μας. Μπορεί να φτάσει σε ύψος δύο μέτρων, κι έχει φύλλα ωοειδή, οδοντωτά με λευκορόδινα λουλούδια. Χρησιμοποιούνται, για θεραπευτικούς σκοπούς τα φύλλα, τα άνθη, ακόμα και οι ρίζες της Αλθαίας. Είναι πολύ γνωστή η ιδιότητά της σαν μαλακτικού, που επουλώνει τον έντονο βήχα κι ακόμη, η ρίζα της είναι κατά των πλευρίτιδων, της δυσεντερίας και των νεφρίτιδων. Από τα άνθη της φτιάχνουμε αφέψημα (20 γρ. σʼ ένα λίτρο νερού) που το πίνουμε, αλλά και κάνουμε μʼ αυτό γαργάρες. Το ίδιο αφέψημα χρησιμοποιείται σαν πλύσεις για την επούλωση πληγών στα ούλα και σε διάφορες δερματοπάθειες.
- Βρώμη: Το γνωστό μας δημητριακό αποτελεί κύρια τροφή ζώων. Αλλά η βρώμη σε σπόρους έχει και πολλές θεραπευτικές ιδιότητες για τον άνθρωπο. Είναι διουρητική και κάνει πολύ καλό στα κρυολογήματα και στο βήχα. Φτιάχνουμε αφεψήματα με τους σπόρους της βρώμης (βράζουμε 20 γρ. σπόρους σε ενάμισι λίτρο νερό, μέχρι που να μείνει περίπου ένα λίτρο). Η βρώμη, καθώς είναι πολύ πλούσια σε θρεπτικές ουσίες, άμυλο και λευκώματα είναι γενικά πολύ ευεργετική για τον οργανισμό, ακόμη και των υγιών ατόμων. Το αφέψημα βρώμης, ζεστό, μαλακώνει τον βήχα, είναι διουρητικό και πολύ αποτελεσματικό κατά της γρίπης.
- Ερίγκυο: Άλλες ονομασίες του φυτού είναι: Αγκαθιά, Φιδάγκαθο, Μοσχάγκαθο, Σπαθοχόρτι, Αγαποβότανο κλπ. Είναι πολύ συνηθισμένο φυτό στην Ελλάδα που το συναντούμε παντού γιʼ αυτό κι έχει τόσο πολλές ονομασίες. Χαμηλό, με πολλά αγκάθια, γερά βλαστάρια και σχιστά φύλλα δίνει άσπρα λουλουδάκια που περιβάλλονται από 4 ή 6 μικρά αγκαθερά φύλλα. Από τα φύλλα και τα λουλούδια του φυτού φτιάχνουμε ένα αφέψημα (τρεις κουταλιές σκόνη ξερού φυτού σʼ ένα λίτρο νερού – τʼ αφήνουμε να βράσει στη φωτιά για λίγα λεπτά κι ύστερα να κρυώσει). Από το αφέψημα αυτό πίνουμε τρία φλιτζάνια την ημέρα ανάμεσα στα γεύματα. Κάνει πολύ καλό στο συκώτι, στους ρευματικούς πόνους και στις κυστίτιδες.
- Καρυδιά: Το μεγάλο αυτό δέντρο που ζει σε υγρά μέρη για πολλά χρόνια, γνωστό από την αρχαιότητα σαν το αγαπημένο δέντρο του Δία, έχει και πολύτιμες θεραπευτικές ιδιότητες. Για το σκοπό αυτό χρησιμοποιούμε τα φύλλα του δέντρου, την εξωτερική φλούδα του καρυδιού όταν είναι ακόμα πράσινη. Με τα φύλλα φτιάχνουμε ένα «τσάϊ# (20 γρ. σʼ ένα λίτρο νερού). Αλλά και με το φλοιό του καρπού μπορούμε, σε ίδιες ποσότητες να φτιάξουμε τέτοιο «τσάϊ#, που καθαρίζει το αίμα, βοηθά την πέψη, ρίχνει το ζάχαρο κι είναι εξαιρετικά διουρητικό. Ακόμη από φύλλα και φλοιό φτιάχνουμε ένα πυκνό αφέψημα (50 γρ. σʼ ένα λίτρο νερού) που το χρησιμοποιούμε για επαλείψεις επούλωσεις πληγών ή και για τις χιονίστρες. Με το ίδιο αφέψημα οι γυναίκες που υποφέρουν από ερεθισμούς των γεννητικών οργάνων μπορούν να κάνουν εξωτερικές πλύσεις. Ακόμη, το αφέψημα από φύλλα καρυδιάς, αραιωμένο, τονώνει τα κουρασμένα μαλλιά κι εμποδίζει την έναρξη φαλάκρας. Τέλος ξερός φλοιός από τον κορμό της καρυδιάς, κοπανισμένος σε σκόνη, πάνω σε κάλους, τους αφαιρεί, ενώ τα φρέσκα φύλλα είναι ένα καλό κατάπλασμα για ορισμένες δερματοπάθειες.
- Ονωνίς: Η ονωνίδα είναι ένας συνηθισμένος θάμνος στην Ελλάδα που τον συναντούμε σʼ όλες σχεδόν τις τοποθεσίες και το χαρακτηριστικό του είναι το χνούδι και τα πολλά του αγκάθια. Ανάλογα με την περιοχή, έχει και τις ονομασίες: Βοϊδάγκαθο, Παλαμίδι, Ανωνίδα, Παλαμωνίδα ή Βοϊδοκράτης. Είναι γνωστές από τα πανάρχαια χρόνια οι πολύ έντονα διουρητικές ιδιότητές του κι έτσι η χρήση του φυτού για θεραπευτικούς σκοπούς συνιστάται ιδιαίτερα για τις χολολιθιάσεις, τις νεφροπάθειες και τον διαβήτη. Βασικά χρησιμοποιούμε τις ρίζες του φυτού σαν αφέψημα μαζί με σπόρους μάραθου και μέλι. Το φτιάχνουμε με τον ακόλουθο τρόπο: βάζουμε 20 γρ. ρίζας του φυτού σʼ ένα λίτρο νερού και τις αφήνουμε να βράσουνε μέχρι που να μείνει το ένα τέταρτο του νερού. Αμέσως ρίχνουμε 5. γρ. σπόρους μάραθου και τους αφήνουμε εκεί για λίγα λεπτά. Κατόπιν ανακατεύουμε με μέλι (μια κουταλιά περίπου) και καταναλώνουμε το παρασκεύασμα αυτό, κατά δόσεις μέσα σʼ ένα 24ωρο. Εκτός από τις παραπάνω παθήσεις το αφέψημα αυτό καταλαγιάζει και τους πόνους των ρευματισμών.

- Αμαμέλις: Εξωτικό φυτό που παίρνει τη μορφή θάμνου ή και χαμηλού δέντρου. Μας ήρθε από την Αμερική, αλλά ευδοκιμεί και στην Ελλάδα. Έχει φύλλα σε σχήμα καρδιάς κι οδοντωτά και ανθίζει το φθινόπωρο αφού πρώτα ρίξει τα φύλλα της. Για τις θεραπευτικές τους ιδιότητες χρησιμοποιούνται ο φλοιός του κορμού και τα φύλλα του που είναι πολύ στυπτικά. Αν βάλουμε λίγα φύλλα Αμαμελίδας μαζί με μπαμπάκι στη μύτη μας που αιμορραγεί, το αίμα σταματά γρήγορα. Αλλά σαν φυσικό κατάπλασμα τα φύλλα ή ο φλοιός του φυτού σε φρέσκια κατάσταση, πάνω σε κιρσούς, μας ανακουφίζει. Από το φυτό αυτό βγαίνει ακόμη και αιθέριο έλαιο, που το παίρνουμε από τους σπόρους του. Τέλος φύλλα φυτού που τρίβονται πάνω σε ερεθισμένα ούλα κάνουν καλό σε όσους υποφέρουν από ουλίτιδα.
- Δρακοντιά: Χαμηλός θάμνος που ζει πολλά χρόνια. Έχει κονδυλώδη ρίζα, πράσινα φύλλα με καστανές κηλίδες και βγάζει μεγάλα κίτρινα ή σκουρογάλαζα λουλούδια. Σε πολλά μέρη της Ελλάδος είναι γνωστό και με την ονομασία φ(ε)ιδόχορτο. Κατά των ρευματικών πόνων χρησιμοποιούμε κατάπλασμα από τα φύλλα του φυτού. Σαν αφέψημα ωφελεί πολύ άτομα που υποφέρουν από αρθριτικά, άσθμα και αλλεργικό βήχα.
- Ιπεκακουάνα: Φυτό της Βραζιλίας, που ωστόσο δεν ευδοκιμεί στην Ελλάδα, παρά μόνο αν καλλιεργηθεί. Είναι φυτό που σέρνεται και τα στελέχη του βγάζουν ρίζες σε διάφορα σημεία. Τα φύλλα του, στα κοντά κλαδιά είναι λιγοστά, σε σχήμα αχλαδιού και λεία. Δίνει μικροσκοπικά λευκά λουλούδια, λιγοστά κι αυτά. Για θεραπευτικούς σκοπούς χρησιμοποιούμε τη ρίζα του φυτού. Ωστόσο χρειάζεται προσοχή στη χρήση της, γιατί σε μεγάλες δόσεις, πάνω από ένα γραμμάριο μπορεί νʼ αποδειχθεί επικίνδυνη. Είναι ένα καλό εμετικό σε περιπτώσεις δηλητηριάσεων, ενώ θεραπεύει απόλυτα τις δυσεντερίες. Το φυτό έχει ακόμη εφιδρωτικές κι αντισπασμωδικές ιδιότητες κι έτσι χρησιμοποιείται σε περιπτώσεις χρόνιας βρογχίτιδας με συνάχι. Από τη σκόνη της και για εμετικό φτιάχνουμε αφέψημα (από μισό έως 2 γραμμάρια σʼ ένα λίτρο νερού) που το παίρνουμε κατά δόσεις για όλες τις άλλες παθήσεις που αναφέραμε.
- Κισσός: Το πολύ γνωστό στην Ελλάδα αναρριχητικό φυτό που το συναντούμε σε πλήθος ποικιλίες. Οι θεραπευτικές του ιδιότητες είναι αντισπασμωδικές, αντιπηκτικές του αίματος κι αντισυλληπτικές. Για θεραπευτικούς σκοπούς χρησιμοποιούμε το στέλεχος του φυτού και τα φύλλα. Από τον κορμό φτιάχνουμε βάμμα (σε αναλογία 1 προς 10) που το δίνουμε σε μικρά παιδιά όταν υποφέρουν από κοκκύτη (10 – 20 σταγόνες ανάλογα με την ηλικία του παιδιού – ωστόσο δεν πρέπει να γίνεται κατάχρηση γιατί το βάμμα αυτό είναι και δυνατό υπνωτικό). Με τα φύλλα φτιάχνουμε καταπλάσματα και αλοιφές (μέσα σε οινόπνευμα μουσκεύουμε τα φύλλα για το κατάπλασμα, ενώ για την αλοιφή χρησιμοποιούμε ξερά φύλλα, που τʼ ανακατεύουμε με μια λιπαρή ουσία) που ανακουφίζουν τους πόνους από τα αρθριτικά και τους ρευματισμούς, αλλά και τα πρηξίματα των διάφορων αδένων. Κάνουν πολύ καλό και στις μαγουλάδες. Λίγο αφέψημα από φύλλα κισσού είναι ένα πολύ καλό αντισυλληπτικό για τις γυναίκες που δεν θέλουν να τεκνοποιήσουν, αΜπιζλλά και εμποδίζει την πήξη του αίματος για όσους πάσχουν από φλεβίτιδες και κιρσούς.
- Μπιζέλια: Ο καρπός της μπιζελιάς που τρώγεται φρέσκος ή ξερός σαν όσπριο, εκτός από τη θρεπτική του αξία (περιέχει άφθονη βιταμίνη C) διαθέτει δυναμωτικές κι απολυμαντικές ιδιότητες για τον ανθρώπινο οργανισμό. Είναι καλό άτομα με τέτοιες ανάγκες να πίνουν χυμό βρασμένων μπιζελιών με λεμόνι.
- Φράουλα: Πολύ γνωστό θαμνοειδές φυτό που καλλιεργείται στην Ελλάδα για τους πολύ νόστιμους και θρεπτικούς καρπούς του. Ωστόσο οι φράουλες έχουν και εξαιρετικές θεραπευτικές ιδιότητες, αφού μια διατροφή για λίγες ημέρες, μόνο με φράουλες, έχει αποδειχτεί το ίδιο αποτελεσματική, όπως κι η σταφυλοθεραπεία. Ο χυμός έτσι της φράουλας είναι εξαιρετικά στυπτικός κατά των διαρροιών ή των εσωτερικών, απλών αιμορραγιών. Ακόμη διατροφή με φράουλες καταπολεμά την παχυσαρκία χωρίς να εξασθενεί τον οργανισμό, ενώ είναι εξαιρετικά ευεργετική για όσους πάσχουν από πέτρες στη χολή. Ωστόσο άτομα με ευαισθησία στο στομάχι, βρίσκουν πολλές φορές την φράουλα δύσπεπτη, οπότε καλό είναι να την αποφεύγουν. Για όλες τις παραπάνω παθήσεις ο πιο κατάλληλος τρόπος χρήσης της φράουλας είναι σε φρέσκο χυμό.