@nt¤wnis|~|¤e
Δραστήριο μέλος
Ο Αντώνης αυτή τη στιγμή δεν είναι συνδεδεμένος. Έχει γράψει 787 μηνύματα.
17-06-09
20:16
Παρακάτω παρουσιάζεται ένα απόσπασμα από μια φοιτητική μελέτη, του οποίου τα συμπεράσματα είναι βασισμένα σε έρευνες που διενεργήθηκαν από τα τέλη της δεκαετίας του 90 έως το 2005 περίπου. Ίσως τα συμπεράσματα αυτά να μην αποκαλύπτουν εξ ολοκλήρου κάτι καινούριο, μα υπάρχουν νομίζω σημεία που παρουσιάζουν ενδιαφέρον και αναφέρονται κυρίως σε στάσεις και αντιλήψεις της ελληνικής νεολαίας απέναντι στους θεσμούς και την κοινωνική δράση. Η μελέτη στοιχηματίζω πως αραχνιάζει στο συρτάρι κάποιου γραφείου, οπότε ας δημοσιευτεί τουλάχιστον ένα απόσπασμά της.
Έκανα ένα "χτένισμα" του κειμένου ώστε, προσαρμοσμένο και ως μήνυμα στο steki, να είναι ευανάγνωστο, χωρίς βέβαια να αλλοιωθεί το περιεχόμενο του.
Έχει ενδιαφέρον.
Όπως φαίνεται κι από αρκετές έρευνες που χρησιμοποιήθηκαν σε άλλο σημείο της εν λόγω μελέτης, η οικογένεια αποτελεί τον πλέον σημαντικό παράγοντα προστασίας και στήριξης των νεότερων μελών της, παρουσιάζοντας έτσι έντονα χαρακτηριστικά έσω – ομάδας. Το γεγονός αυτό συμβάλλει πιθανότατα στην αναγωγή του εν λόγω θεσμού σε κυρίαρχη αξία των νέων.
Οι νέοι εκδηλώνουν, γενικότερα, πολύ εντονότερο ενδιαφέρον για το στενό κύκλο των δικών τους ανθρώπων ή για θέματα που αφορούν τους ίδιους προσωπικά, παρά για ζητήματα κοινωνικού χαρακτήρα. Το γεγονός αυτό δεν μπορεί να αποσυσχετιστεί από την εξασθένιση της αξιοπιστίας της πολιτικής στις συνειδήσεις των νέων, αλλά και από την τάση αποξένωσης που παρατηρείται ακόμα και σήμερα ανάμεσα στο κράτος και τον πολίτη.
Όπως αναφέρουν και οι ερευνητές του πανεπιστημίου Αθηνών (5), αρκετές μελέτες για την νεοελληνική κοινωνία εμφανίζουν τον ατομοκεντρισμό των νεοελλήνων να είναι "αίτιο και αιτιατό μιας θεμελιώδους ελλιπούς εμπιστοσύνης στους θεσμούς και στον Άλλο."
Από τα αποτελέσματα των 2 ερευνών που διεξήχθησαν η μία το 1997 και η άλλη το 1999 από το Ινστιτούτο V – PRC, προκύπτουν τα ακόλουθα συμπεράσματα:
Πάνω από 64% των νέων ηλικίας 15 – 29 ετών αισθάνονται είτε αδιαφορία είτε απογοήτευση είτε δυσπιστία για την πολιτική ενώ η συντριπτική τους πλειοψηφία (92% – 95%) δηλώνει ότι δεν εμπιστεύεται τους πολιτικούς.
Η αποστασιοποιημένη αυτή στάση απέναντι στην πολιτική και στα κοινά εκφράζεται το 1997 και από το πολύ μικρό ποσοστό (22,7%) συμμετοχής των νέων σε πολιτικές και κοινωνικές οργανώσεις (εθελοντικές, ανθρωπιστικές κλπ).
Μάλιστα, σε ό, τι αφορά γενικότερα τα ενδιαφέροντά τους, τα δεδομένα του 1997 αναδεικνύουν μια ασφυκτική ηγεμονία των ατομικών ενδιαφερόντων (καλύπτουν τα 3/4 των απαντήσεων) εις βάρος των κοινωνικών.
Και στις δύο έρευνες το 78% των νέων αξιολογούν αρνητικά την ελληνική κοινωνία στην οποία θεωρούν, για παράδειγμα, ότι «ο καθένας κάνει ό, τι θέλει χωρίς να σέβεται τους άλλους»(> 69%), ότι «όλοι κοιτάνε μόνο τον εαυτό τους» (> 80%) και ότι δεν δίνονται ευκαιρίες στους νέους (> 69%)." (1)
Τέτοιες στάσεις, ασχέτως του πόσο δικαιολογημένες ή αδικαιολόγητες είναι, ενισχύουν τον ατομικισμό.
Κυριαρχία ατομικών ενδιαφερόντων, δυσαρέσκεια για την πολιτική / κοινωνική κατάσταση παρατηρούνται και σε μεταγενέστερη έρευνα του 2003 (3)
και του 2005 (5).
Στην τελευταία διαπιστώνεται ότι:
η πολιτική δυσαρέσκεια τροφοδοτεί και τροφοδοτείται από το χαμηλό επίπεδο διαπροσωπικής εμπιστοσύνης («Κοινωνικό Κεφάλαιο») που εκδηλώνουν οι νέοι στον δημόσιο χώρο (π.χ., «αν δε φροντίσεις μόνος τον εαυτό σου, κανείς δε θα νοιαστεί για σένα»). Μέσα σʼ όλα αυτά το 86,5% θεωρεί ότι υπάρχει διαφθορά στη δημόσια ζωή (το αντίστοιχο ποσοστό ξεπερνούσε το 81% στις έρευνες του Ινστιτούτου V – PRC). Στους πολιτικούς θεσμούς και στους πολιτικούς ως πρόσωπα αποδίδεται ιδιοτέλεια και αναποτελεσματικότητα στην επίλυση των προβλημάτων των νέων. Διαφάνηκε εξάλλου από συνεντεύξεις ότι «η προσωπική ενασχόληση με την πολιτική αντιμετωπίζεται στην καλύτερη περίπτωση ως «ματαιοπονία» και σίγουρα ως «χαμένος χρόνος», κάτι που όπως επιβεβαιώνουν οι ίδιοι οι μελετητές, συνδέεται με τον ατομοκεντρικό προσανατολισμό. (5)
Τα αποτελέσματα μιας άλλης έρευνας του 2003 (4) ενισχύουν αυτές τις διαπιστώσεις. Συγκεκριμένα στην ερώτηση "Θεωρείτε ότι η ενεργή συμμετοχή σας μπορεί να επηρεάσει την επίλυση κοινωνικών προβλημάτων;" η συντριπτική πλειοψηφία (τα ποσοστά κυμαίνονταν από 60,5% έως και 78%) των συμμετεχόντων νέων δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας εκπαίδευση απάντησε "καθόλου".
Τα προβλήματα οικονομικής φύσεως –κατά βάση η ανεργία- είναι εκείνα που απασχολούν περισσότερο τους νέους όπως διαπιστώνεται από πλήθος ερευνών. (1) (3) (4) (5) (6) (7) Σε τρεις μάλιστα από αυτές (4) (5) (7) όπου οι νέοι ερωτώνται παράλληλα και για το ποια είναι κατά τη γνώμη τους τα σημαντικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζει η χώρα, παρατηρείται ότι η ιεράρχηση που κάνουν συμπίπτει σχεδόν με την ιεράρχηση των προσωπικών τους προβλημάτων – σε κάθε περίπτωση η ανεργία δεσπόζει. Μια τέτοια αντίληψη υποδηλώνει και πάλι εξατομίκευση.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο των προβλημάτων (δυσπιστία, ανεργία, ανταγωνιστικό περιβάλλον κλπ) οι περισσότεροι νέοι αισθάνονται αβεβαιότητα και ανασφάλεια για το μέλλον τους. (1) (5) Η υψηλή εμπιστοσύνη που επιδεικνύουν σε θεσμούς όπως η Εκκλησία και ο στρατός (1) (5), θεωρείται απ' τους ερευνητές ότι δεν αντικατοπτρίζει τόσο τον συντηρητισμό τους –π.χ., εμπιστεύονται την Εκκλησία, αλλά δεν εκκλησιάζονται συχνά- όσο την γενικότερη ανασφάλειά τους (5) και την «ανάγκη τους να αναπληρώσουν αξιακά και συμβολικά το κενό που αφήνει η λειτουργία των “εκκοσμικευμένων” κρατικών θεσμών.» (2)
Στο πλαίσιο αυτών, όπως και άλλων παρεμφερών διαπιστώσεων, ανακαλύπτουμε ότι οι περισσότεροι νέοι προσδοκούν στην ικανοποίηση των στόχων και των επιθυμιών τους μέσω μονάχα της δικής τους αυτενέργειας και της υποστήριξης του στενού τους περιβάλλοντος (φίλοι, οικογένεια), διατηρώντας ταυτόχρονα και σε αρκετά μεγάλο βαθμό μια στάση δυσπιστίας και δυσαρέσκειας απέναντι σε πολιτική και πολιτικούς, μια στάση αδιαφορίας απέναντι στα κοινά (πολιτικές και ανθρωπιστικές οργανώσεις, σύλλογοι κλπ).
Εδώ τελειώνει το απόσπασμα της μελέτης.
Είναι δυνατόν όμως να υποστηριχτεί ότι η αρνητική στάση των Ελλήνων νέων απέναντι στην πολιτική και στις άλλες μορφές κοινωνικής δράσης, δεν υφίσταται κατά έναν ολοκληρωτικό και γενικό τρόπο. Οι απόψεις περί γενικευμένης πολιτικής απάθειας, λ.χ., διαψεύσθηκαν από την μεγάλη συμμετοχή των σχολείων στις διαδηλώσεις κατά του πολέμου του Ιράκ. Οι νέοι εκφράζουν ίσως τη δυσαρέσκειά και την απογοήτευσή τους απέναντι σε μια πολιτική που τους φαίνεται ανιαρή, ανούσια και για την οποία θεωρούν ότι δεν ανταποκρίνεται στους δικούς τους προβληματισμούς και στις δικές τους ανησυχίες.
---------------------------------------------------------------------------------
Τα παραπάνω συμπεράσματα προέκυψαν βάσει των παρακάτω πηγών:
(1) Ινστιτούτο V – PRC, 2000, «Οι νέοι του καιρού μας: αξίες, στάσεις και αντιλήψεις της ελληνικής νεολαίας», ΓΓΝΓ, εκδ. Παπαζήση, Αθήνα
(2) Κ.Ε.Ε. (Κέντρο Εκπαιδευτικής Έρευνας), 2000, Πανελλήνιο Συνέδριο, Έρευνα για την ελληνική εκπαίδευση, 21-23Σεπτεμβρίου 2000, Περιλήψεις Εισηγήσεων, Αθήνα
(3) Κουλαϊδής Β., Δημόπουλος Κ. (επιμ.), 2005, «Ελληνική νεολαία: όψεις κατακερματισμού», Μεταίχμιο
(4) Πανεπιστήμιο Αιγαίου (Εργαστήριο Κοινωνικής και Πολιτιστικής Ψηφιακής Τεκμηρίωσης του Τμήματος Κοινωνιολογίας ), 2003, «H νεολαία στην Ελλάδα 2003», ΓΓΝΓ, Αθήνα
(5) Πανεπιστήμιο Αθηνών (τμήμα επικοινωνίας και ΜΜΕ) και εταιρία δημοσκοπήσεων ALCO, Μάϊος 2005, «Η νέα γενιά στην Ελλάδα σήμερα», ΓΓΝΓ
(6) Τεπέρογλου Α. κ.α.., 1999, «Η ταυτότητα, τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και οι ανάγκες της νεολαίας στο νομό Θεσσαλονίκης»(εμπειρική έρευνα), ΕΚΚΕ, νομαρχιακή αυτοδιοίκηση Θεσσαλονίκης, Αθήνα
(7) «Τα Νέα» 22/10/97, πανελλαδική έρευνα της Μέτρον Ανάλυσις για τις στάσεις και τις αξίες της νεολαίας
-----------------------------------
Διευκρίνηση: Σε ό, τι αφορά την εμπιστοσύνη των νέων στην Εκκλησία, τα συμπεράσματα βασίστηκαν σε έρευνες που διενεργήθηκαν πριν ξεσπάσουν τα γνωστά σκάνδαλα.
Έκανα ένα "χτένισμα" του κειμένου ώστε, προσαρμοσμένο και ως μήνυμα στο steki, να είναι ευανάγνωστο, χωρίς βέβαια να αλλοιωθεί το περιεχόμενο του.
Έχει ενδιαφέρον.
Όπως φαίνεται κι από αρκετές έρευνες που χρησιμοποιήθηκαν σε άλλο σημείο της εν λόγω μελέτης, η οικογένεια αποτελεί τον πλέον σημαντικό παράγοντα προστασίας και στήριξης των νεότερων μελών της, παρουσιάζοντας έτσι έντονα χαρακτηριστικά έσω – ομάδας. Το γεγονός αυτό συμβάλλει πιθανότατα στην αναγωγή του εν λόγω θεσμού σε κυρίαρχη αξία των νέων.
Οι νέοι εκδηλώνουν, γενικότερα, πολύ εντονότερο ενδιαφέρον για το στενό κύκλο των δικών τους ανθρώπων ή για θέματα που αφορούν τους ίδιους προσωπικά, παρά για ζητήματα κοινωνικού χαρακτήρα. Το γεγονός αυτό δεν μπορεί να αποσυσχετιστεί από την εξασθένιση της αξιοπιστίας της πολιτικής στις συνειδήσεις των νέων, αλλά και από την τάση αποξένωσης που παρατηρείται ακόμα και σήμερα ανάμεσα στο κράτος και τον πολίτη.
Όπως αναφέρουν και οι ερευνητές του πανεπιστημίου Αθηνών (5), αρκετές μελέτες για την νεοελληνική κοινωνία εμφανίζουν τον ατομοκεντρισμό των νεοελλήνων να είναι "αίτιο και αιτιατό μιας θεμελιώδους ελλιπούς εμπιστοσύνης στους θεσμούς και στον Άλλο."
Από τα αποτελέσματα των 2 ερευνών που διεξήχθησαν η μία το 1997 και η άλλη το 1999 από το Ινστιτούτο V – PRC, προκύπτουν τα ακόλουθα συμπεράσματα:
Πάνω από 64% των νέων ηλικίας 15 – 29 ετών αισθάνονται είτε αδιαφορία είτε απογοήτευση είτε δυσπιστία για την πολιτική ενώ η συντριπτική τους πλειοψηφία (92% – 95%) δηλώνει ότι δεν εμπιστεύεται τους πολιτικούς.
Η αποστασιοποιημένη αυτή στάση απέναντι στην πολιτική και στα κοινά εκφράζεται το 1997 και από το πολύ μικρό ποσοστό (22,7%) συμμετοχής των νέων σε πολιτικές και κοινωνικές οργανώσεις (εθελοντικές, ανθρωπιστικές κλπ).
Μάλιστα, σε ό, τι αφορά γενικότερα τα ενδιαφέροντά τους, τα δεδομένα του 1997 αναδεικνύουν μια ασφυκτική ηγεμονία των ατομικών ενδιαφερόντων (καλύπτουν τα 3/4 των απαντήσεων) εις βάρος των κοινωνικών.
Και στις δύο έρευνες το 78% των νέων αξιολογούν αρνητικά την ελληνική κοινωνία στην οποία θεωρούν, για παράδειγμα, ότι «ο καθένας κάνει ό, τι θέλει χωρίς να σέβεται τους άλλους»(> 69%), ότι «όλοι κοιτάνε μόνο τον εαυτό τους» (> 80%) και ότι δεν δίνονται ευκαιρίες στους νέους (> 69%)." (1)
Τέτοιες στάσεις, ασχέτως του πόσο δικαιολογημένες ή αδικαιολόγητες είναι, ενισχύουν τον ατομικισμό.
Κυριαρχία ατομικών ενδιαφερόντων, δυσαρέσκεια για την πολιτική / κοινωνική κατάσταση παρατηρούνται και σε μεταγενέστερη έρευνα του 2003 (3)
και του 2005 (5).
Στην τελευταία διαπιστώνεται ότι:
η πολιτική δυσαρέσκεια τροφοδοτεί και τροφοδοτείται από το χαμηλό επίπεδο διαπροσωπικής εμπιστοσύνης («Κοινωνικό Κεφάλαιο») που εκδηλώνουν οι νέοι στον δημόσιο χώρο (π.χ., «αν δε φροντίσεις μόνος τον εαυτό σου, κανείς δε θα νοιαστεί για σένα»). Μέσα σʼ όλα αυτά το 86,5% θεωρεί ότι υπάρχει διαφθορά στη δημόσια ζωή (το αντίστοιχο ποσοστό ξεπερνούσε το 81% στις έρευνες του Ινστιτούτου V – PRC). Στους πολιτικούς θεσμούς και στους πολιτικούς ως πρόσωπα αποδίδεται ιδιοτέλεια και αναποτελεσματικότητα στην επίλυση των προβλημάτων των νέων. Διαφάνηκε εξάλλου από συνεντεύξεις ότι «η προσωπική ενασχόληση με την πολιτική αντιμετωπίζεται στην καλύτερη περίπτωση ως «ματαιοπονία» και σίγουρα ως «χαμένος χρόνος», κάτι που όπως επιβεβαιώνουν οι ίδιοι οι μελετητές, συνδέεται με τον ατομοκεντρικό προσανατολισμό. (5)
Τα αποτελέσματα μιας άλλης έρευνας του 2003 (4) ενισχύουν αυτές τις διαπιστώσεις. Συγκεκριμένα στην ερώτηση "Θεωρείτε ότι η ενεργή συμμετοχή σας μπορεί να επηρεάσει την επίλυση κοινωνικών προβλημάτων;" η συντριπτική πλειοψηφία (τα ποσοστά κυμαίνονταν από 60,5% έως και 78%) των συμμετεχόντων νέων δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας εκπαίδευση απάντησε "καθόλου".
Τα προβλήματα οικονομικής φύσεως –κατά βάση η ανεργία- είναι εκείνα που απασχολούν περισσότερο τους νέους όπως διαπιστώνεται από πλήθος ερευνών. (1) (3) (4) (5) (6) (7) Σε τρεις μάλιστα από αυτές (4) (5) (7) όπου οι νέοι ερωτώνται παράλληλα και για το ποια είναι κατά τη γνώμη τους τα σημαντικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζει η χώρα, παρατηρείται ότι η ιεράρχηση που κάνουν συμπίπτει σχεδόν με την ιεράρχηση των προσωπικών τους προβλημάτων – σε κάθε περίπτωση η ανεργία δεσπόζει. Μια τέτοια αντίληψη υποδηλώνει και πάλι εξατομίκευση.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο των προβλημάτων (δυσπιστία, ανεργία, ανταγωνιστικό περιβάλλον κλπ) οι περισσότεροι νέοι αισθάνονται αβεβαιότητα και ανασφάλεια για το μέλλον τους. (1) (5) Η υψηλή εμπιστοσύνη που επιδεικνύουν σε θεσμούς όπως η Εκκλησία και ο στρατός (1) (5), θεωρείται απ' τους ερευνητές ότι δεν αντικατοπτρίζει τόσο τον συντηρητισμό τους –π.χ., εμπιστεύονται την Εκκλησία, αλλά δεν εκκλησιάζονται συχνά- όσο την γενικότερη ανασφάλειά τους (5) και την «ανάγκη τους να αναπληρώσουν αξιακά και συμβολικά το κενό που αφήνει η λειτουργία των “εκκοσμικευμένων” κρατικών θεσμών.» (2)
Στο πλαίσιο αυτών, όπως και άλλων παρεμφερών διαπιστώσεων, ανακαλύπτουμε ότι οι περισσότεροι νέοι προσδοκούν στην ικανοποίηση των στόχων και των επιθυμιών τους μέσω μονάχα της δικής τους αυτενέργειας και της υποστήριξης του στενού τους περιβάλλοντος (φίλοι, οικογένεια), διατηρώντας ταυτόχρονα και σε αρκετά μεγάλο βαθμό μια στάση δυσπιστίας και δυσαρέσκειας απέναντι σε πολιτική και πολιτικούς, μια στάση αδιαφορίας απέναντι στα κοινά (πολιτικές και ανθρωπιστικές οργανώσεις, σύλλογοι κλπ).
Εδώ τελειώνει το απόσπασμα της μελέτης.
Είναι δυνατόν όμως να υποστηριχτεί ότι η αρνητική στάση των Ελλήνων νέων απέναντι στην πολιτική και στις άλλες μορφές κοινωνικής δράσης, δεν υφίσταται κατά έναν ολοκληρωτικό και γενικό τρόπο. Οι απόψεις περί γενικευμένης πολιτικής απάθειας, λ.χ., διαψεύσθηκαν από την μεγάλη συμμετοχή των σχολείων στις διαδηλώσεις κατά του πολέμου του Ιράκ. Οι νέοι εκφράζουν ίσως τη δυσαρέσκειά και την απογοήτευσή τους απέναντι σε μια πολιτική που τους φαίνεται ανιαρή, ανούσια και για την οποία θεωρούν ότι δεν ανταποκρίνεται στους δικούς τους προβληματισμούς και στις δικές τους ανησυχίες.
---------------------------------------------------------------------------------
Τα παραπάνω συμπεράσματα προέκυψαν βάσει των παρακάτω πηγών:
(1) Ινστιτούτο V – PRC, 2000, «Οι νέοι του καιρού μας: αξίες, στάσεις και αντιλήψεις της ελληνικής νεολαίας», ΓΓΝΓ, εκδ. Παπαζήση, Αθήνα
(2) Κ.Ε.Ε. (Κέντρο Εκπαιδευτικής Έρευνας), 2000, Πανελλήνιο Συνέδριο, Έρευνα για την ελληνική εκπαίδευση, 21-23Σεπτεμβρίου 2000, Περιλήψεις Εισηγήσεων, Αθήνα
(3) Κουλαϊδής Β., Δημόπουλος Κ. (επιμ.), 2005, «Ελληνική νεολαία: όψεις κατακερματισμού», Μεταίχμιο
(4) Πανεπιστήμιο Αιγαίου (Εργαστήριο Κοινωνικής και Πολιτιστικής Ψηφιακής Τεκμηρίωσης του Τμήματος Κοινωνιολογίας ), 2003, «H νεολαία στην Ελλάδα 2003», ΓΓΝΓ, Αθήνα
(5) Πανεπιστήμιο Αθηνών (τμήμα επικοινωνίας και ΜΜΕ) και εταιρία δημοσκοπήσεων ALCO, Μάϊος 2005, «Η νέα γενιά στην Ελλάδα σήμερα», ΓΓΝΓ
(6) Τεπέρογλου Α. κ.α.., 1999, «Η ταυτότητα, τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και οι ανάγκες της νεολαίας στο νομό Θεσσαλονίκης»(εμπειρική έρευνα), ΕΚΚΕ, νομαρχιακή αυτοδιοίκηση Θεσσαλονίκης, Αθήνα
(7) «Τα Νέα» 22/10/97, πανελλαδική έρευνα της Μέτρον Ανάλυσις για τις στάσεις και τις αξίες της νεολαίας
-----------------------------------
Διευκρίνηση: Σε ό, τι αφορά την εμπιστοσύνη των νέων στην Εκκλησία, τα συμπεράσματα βασίστηκαν σε έρευνες που διενεργήθηκαν πριν ξεσπάσουν τα γνωστά σκάνδαλα.
Σημείωση: Το μήνυμα αυτό γράφτηκε 14 χρόνια πριν. Ο συντάκτης του πιθανόν να έχει αλλάξει απόψεις έκτοτε.