Great Chaos
Περιβόητο μέλος
Επαναλαμβάνω ότι το δίλημμα ήταν: Να σωθούν οι δυνατότεροι ή να πεθάνουν ΟΛΟΙ. Δηλαδή, εάν δεν έκανε αυτό, πάλι τα γυναικόπαιδα θα έχαναν τη ζωή τους, ωστόσο δεν θα είχε σωθεί και κανένας άλλος. Εάν είχες εσύ να προτείνεις έναν τρόπο να σώζονταν τα γυναικόπαιδα, τότε θα συμφωνούσα απόλυτα μαζί σου. Έχεις όμως;
Σημείωση: Το μήνυμα αυτό γράφτηκε 12 χρόνια πριν. Ο συντάκτης του πιθανόν να έχει αλλάξει απόψεις έκτοτε.
Great Chaos
Περιβόητο μέλος
Εκείνοι που αντιτάχθηκαν στην απόφαση του καπετάνιου, είχαν ως κύριο επιχείρημά τους την αποφυγή της ανάληψης ευθύνης από πλευράς του οποιουδήποτε. "Μην κάνεις τίποτε απολύτως", του είπαν, "και τότε βέβαια σίγουρα όλοι μαζί θα πάμε στο βυθό, αλλά τουλάχιστον δεν θα έχει πάρει κανείς από εμάς την ευθύνη τούτων των θανάτων". Αυτό κατά τη γνώμη μου είναι εντελώς θρασύδειλο ως σκεπτικό και δείχνει ότι οι άνθρωποι φοβούνται περισσότερο την ηθική ευθύνη ακόμη κι απ' τον ίδιο το θάνατο. Με το ίδιο σκεπτικό, ένας πρωθυπουργός, πχ ο Ιωάννης Μεταξάς, θα δεχόταν αδιαμαρτύρητα την εισβολή μιας ξένης δύναμης στη χώρα του, αφού το να κηρύξει αντίσταση θα σήμαινε τον θάνατο χιλιάδων συμπατριωτών του, στο πεδίο της μάχης, ενώ εάν άφηνε τους κατακτητές να εισβάλουν ανενόχλητοι, αυτό θα σήμαινε ίσως το θάνατο χιλιάδων συμπατριωτών του από πείνα ή από εκτελέσεις, αλλά τουλάχιστον εκείνος δεν θα είχε πάρει την ευθύνη των θανάτων αυτών. Ο Κολοκοτρώνης ή ο Τσε δεν θα κήρυσσαν επανάσταση, για τους ίδιους λόγους. Ακριβώς όμως η λογική του Πόντιου Πιλάτου, ήταν που χάραξε το όνομά του στην ιστορία με αρνητικό τρόπο, μέσω του περιβόητου ρητού "Νίπτω τας χείρας".
Αυτό όμως θα το έλεγαν μόνο άνθρωποι οι οποίοι δεν είχαν ήδη στα χέρια τους την βαριά ευθύνη του κυβερνήτη. Ωστόσο ο καπετάνιος εκ θέσεως είχε εκ των προτέρων επωμιστεί το επώδυνο καθήκον και το "νίπτω τας χείρας" δεν αποτελούσε επιλογή γι' αυτόν. Άραγε ο πρωθυπουργός του παραπάνω παραδείγματος δεν θα είχε εξίσου την ευθύνη για το θάνατο των συμπατριωτών του, εφόσον εκείνος ένιπτε τας χείρας; Στη θέση εκείνη είχε εκλεγεί για να παίρνει αποφάσεις, όχι για να τις αποποιείται ως το πικρόν ποτήριον του Ιησού. Το ίδιο ακριβώς ισχύει και για τον καπετάνιο. Στη θεωρητική περίπτωση που η λέμβος βούλιαζε κι όλοι πνίγονταν -ας δεχτούμε ότι ο ίδιος με κάποιον μαγικό τρόπο ήταν τελικά ο μόνος επιζών- δεν πιστεύω επ' ουδενί ότι η μη ανάληψη της ευθύνης για τον πνιγμό όλων ανεξαιρέτως των επιβατών θα τον παρηγορούσε ή θα τον δικαίωνε από ηθικής άποψης. Έτσι κι αλλιώς λοιπόν, εκείνος θα ζούσε ή θα πέθαινε με το βάρος της ευθύνης να τον τραβάει στον βυθό, κυριολεκτικά ή μεταφορικά.
Ακόμη, μπορούμε να σκεφτούμε ότι σε τόσο ακραίες συνθήκες (παρακαλώ αυτό να μη γενικευτεί με κανέναν τρόπο), η μόνη αποδεκτή ηθική είναι η φυσική-εξελικτική ηθική, αυτό που κάποιοι αποκαλούν Νόμο, σε αντιπαραβολή με τον ανθρώπινο νόμο. Ο καπετάνιος επέλεξε με βάση αυτήν, την επιβίωση δηλαδή των ισχυρότερων κι έτσι μπορούμε να πούμε ότι έπραξε σύμφωνα με την ανώτερη ηθική της αναγκαιότητας και της φυσικής επιλογής. Προσοχή, υπογραμμίζω ότι το δίλημμα δεν ήταν "θα επιβιώσουν όλοι ή μόνο οι δυνατοί", αλλά "θα επιβιώσουν μόνο οι δυνατοί ή ΚΑΝΕΝΑΣ", διότι σε άλλη περίπτωση το σκεπτικό που αναπτύσσω εδώ θα φάνταζε μάλλον ναζιστικής επινόησης (αρέσκομαι στις λεπτές διακρίσεις είναι η αλήθεια).
Τελικά, η άποψή του δικαιώθηκε στην πράξη. Όχι μόνο οι λίγοι απομένοντες στη λέμβο σώθηκαν, αλλά αυτό έγινε μετά από πολυήμερη και κοπιαστική κωπηλασία, ενώ δεν αμφισβητήθηκε το γεγονός ότι σε αντίθετη περίπτωση θα είχαν πνιγεί άπαντες.
Κατά συνέπεια: Αθώος ο κατηγορούμενος!!
Σημείωση: Το μήνυμα αυτό γράφτηκε 12 χρόνια πριν. Ο συντάκτης του πιθανόν να έχει αλλάξει απόψεις έκτοτε.
Great Chaos
Περιβόητο μέλος
Επειδή εδώ έχουμε πράγματι πολλή τροφή για σκέψη, θα μεταφέρω το πρώτο δίλημμα, μεταφράζοντας το κομμάτι από τη σελίδα όπου μας παραπέμπεις.
Το 1842, ένα πλοίο χτύπησε πάνω σ' ένα παγόβουνο και περισσότεροι από 30 επιζώντες βρέθηκαν να συνωστίζονται σε μια σωσίβιο λέμβο, η οποία ήταν φτιαγμένη για μόνο 7. Καθώς ερχόταν καταιγίδα, κατέστη προφανές ότι η λέμβος θα έπρεπε να ελαφρυνθεί, εάν ήθελαν να σωθεί έστω κι ένας. Ο καπετάνιος επιχειρηματολόγησε ότι το σωστό σ' εκείνη την περίπτωση θα ήταν να εξαναγκαστούν κάποια άτομα να πηδήξουν από τη λέμβο και να πνιγούν. Μια τέτοια πράξη, είπε, δεν ήταν άδικη γι' αυτούς που θα πετιόνταν στη θάλασσα, αφού θα πνίγονταν έτσι ή αλλιώς. Εάν ωστόσο δεν έκανε τίποτε, θα ήταν υπεύθυνος για τους θανάτους εκείνων τους οποίους θα μπορούσε να είχε σώσει. Κάποιοι αντιτάχθηκαν στην απόφαση του καπετάνιου. Υποστήριξαν ότι εάν δεν έκαναν τίποτε και όλοι πνίγονταν, κανείς δεν θα ήταν υπεύθυνος για τους θανάτους τους. Από την άλλη πλευρά, εάν ο καπετάνιος προσπαθούσε να σώσει κάποιους, θα το έκανε μόνο σκοτώνοντας τους υπόλοιπους και τότε οι θάνατοί τους θα ήταν δική του ευθύνη· κάτι τέτοιο θα ήταν χειρότερο από το να μην κάνει τίποτε, αφήνοντας όλους να πεθάνουν. Ο καπετάνιος απέρριψε αυτή την επιχειρηματολογία. Εφόσον η μόνη πιθανότητα για σωτηρία προϋπέθετε ν' ασκηθεί μεγάλη προσπάθεια στο κουπί, αποφάσισε ότι οι πλέον αδύναμοι θα έπρεπε να θυσιαστούν. Υπό αυτές τις περιστάσεις, θα ήταν εξωφρενικό, σκέφτηκε, ν' αποφασιστεί μετά από κλήρωση, ποιος θα πρέπει να ριχτεί στη θάλασσα. Τελικά, μετά από αρκετές ημέρες επίπονης κωπηλασίας, οι επιζώντες διασώθηκαν και ο καπετάνιος δικάστηκε για τις πράξεις του. Εάν ήσασταν μέλος του σώματος των ενόρκων, τι θα είχατε αποφασίσει και γιατί;
Ενδιαφέρον και γαργαλιστικό δίλημμα. Ας ακούσουμε λοιπόν γνώμες επ' αυτού. Φυσικά να περιμένετε κι από μένα αλλά κι από τον Τσαρατσαφ αιτιολογημένη απάντηση...
Σημείωση: Το μήνυμα αυτό γράφτηκε 12 χρόνια πριν. Ο συντάκτης του πιθανόν να έχει αλλάξει απόψεις έκτοτε.
Great Chaos
Περιβόητο μέλος
Υπάρχουν όμως κι άλλα ενδιαφέροντα θέματα που θίγονται εδώ, κατά τη γνώμη μου. Το ποιηματάκι που μας παρέθεσε η Obs δεν είναι καθόλου τυχαίο. Από αρχαιοτάτων χρόνων το άγραφο Δίκαιο της Θάλασσας δικαιολογεί ηθικώς αυτήν την ενέργεια. Δεν είναι τυχαίο ότι η κοινή γνώμη στην Αγγλία ήταν με το μέρος των κανιβάλων, ενώ κι ο αδερφός του θύματος έδωσε άφεση αμαρτιών στους κατηγορούμενους. Ενώ λοιπόν εμείς προσεγγίσαμε περισσότερο τη νομική πλευρά του ζητήματος, η ηθική του "άγραφου ηθικού κώδικα" επιτρέπει τη συγκεκριμένη πράξη.
Εδώ θα μπορούσε κανείς να επιχειρηματολογήσει ότι η Επιβίωση είναι η μόνη ηθική στη φύση, συνεπώς μια τέτοια ηθική αρχή διαθέτει φυσική τεκμηρίωση, ίσως μάλιστα να είναι από τις ελάχιστες ηθικές αρχές που θα μπορούσαν να καυχηθούν για κάτι τέτοιο...
Θα ήθελα να τοποθετηθώ και στο δίλημμα που έθεσε ο Δόκτωρ, το οποίο ομοιάζει με την περίπωση του Ματθαίου Μονσελά. Εάν κάποιος μου ζητούσε να κάνω κάτι τέτοιο, δηλαδή να τον σκοτώσω, επειδή ο ίδιος δεν θέλει πλέον τη ζωή του, ως μια μορφή υποβοηθούμενης αυτοκτονίας, θ' αρνιόμουν κατηγορηματικά. Ένα τέτοιο αίτημα, μεταθέτει την προσωπική ευθύνη και δικαίωμα που ο καθένας μας έχει, της διαχείρισης δηλαδή της ζωής του με όποιον τρόπο επιθυμεί, σε κάποιον τρίτο. Θεωρώ ότι από τη στιγμή που κάποιος απεμπολεί την ευθύνη και την εναποθέτει στη διακριτική ευχέρεια κάποιου τρίτου, ήδη έχει χάσει το αντίστοιχο δικαίωμα, δεν είναι άξιος πια να το κατέχει. Το ίδιο το αίτημα αφεαυτού δεν δικαιολογείται ηθικά κι έτσι η απόρριψή του πρέπει να θεωρείται αυτονόητη.
Ωστόσο, εάν ως τρίτος κρίνω έναν τέτοιο θύτη, όπως ήταν ο Μονσελάς, θα του έδινα πολλά ελαφρυντικά, μη θεωρώντας τον φόνο αυτόν ισότιμο με δολοφονία, αφού στην πράξη αυτή προέβη με τη συγκατάθεση και μετά από ασφυκτικές πιέσεις του ίδιου του θύματος. Αν και το αποτέλεσμα είναι καταδικαστέο, κίνητρο της πράξης είναι μάλλον ο οίκτος, παρά ο δόλος...
Άλλωστε και στην αντίστοιχη ερώτηση περί πιθανής συγκατάθεσης του θύματος του κανιβαλισμού στο ναυάγιο, άλλαξε όπως είδα αρκετά τις απαντήσεις των συμμετεχόντων, όπως συνέβη και στο αμφιθέατρο του Sandel...
Σημείωση: Το μήνυμα αυτό γράφτηκε 14 χρόνια πριν. Ο συντάκτης του πιθανόν να έχει αλλάξει απόψεις έκτοτε.
Great Chaos
Περιβόητο μέλος
Έρχομαι λίγο καθυστερημένος για ν' απαντήσω στο δεύτερο ηθικό δίλημμα και στην παραλλαγή του, ενώ ήδη έχει δημοσιευτεί το επόμενο.Την ιστορία με το κουτί, την έχουμε παραθέσει και στο θέμα: Διδακτικές Ιστορίες.
Στην ιστοσελίδα του Harvard περί Δικαιοσύνης, μπορείτε να δείτε στο πρώτο επεισόδιο τα διλήμματα που αναφέραμε καθώς και τις αντιδράσεις των μαθητών.
Το επόμενο δίλημμα που έθεσε ο Sandel στην τάξη, είναι το ακόλουθο:
2ο Ηθικό Δίλημμα:
Έστω ότι αυτή το φορά είστε γιατροί στα επείγοντα και σας φέρνουν έξι τραυματισμένους ασθενείς (...μάλλον έπεσαν θύματα βαγονέτου ), ο ένας με βαριά θανατηφόρα κατάγματα.
Μπορείτε να αφιερώσετε τη μέρα, φροντίζοντας τον βαριά τραυματισμένο ασθενή, αλλά στο ίδιο διάστημα οι υπόλοιποι θα πεθάνουν, ή μπορείτε να ασχοληθείτε με τους πέντε και ν' αφήσετε τον βαριά τραυματισμένο να πεθάνει. Τι θα επιλέγατε;
Δεν υπάρχει φυσικά τρόπος (για τις ανάγκες της ιστορίας) να περιθάλψετε και τους έξι.
Είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον να ακούσουμε τις απόψεις αυτών που παραπάνω ήταν αντίθετοι προς τη σχολή του Ωφελιμισμού.
Σαν παραλλαγή του παραπάνω διλήμματος, ο Sandel έδωσε την εξής:
2ο Ηθικό Δίλημμα, παραλλαγή:
Αυτή τη φορά είστε γιατρός και έχετε πέντε ασθενείς που χρειάζονται μεταμόσχευση οργάνων, άλλος καρδία, άλλος νεφρό, άλλος χολή κτλ.
Εάν δεν γίνει η μεταμόσχευση, οι ασθενείς σας, θα πεθάνουν.
Στο νοσοκομείο βρίσκεται και ένας άνθρωπος υγιής, που έχει έρθει για ένα απλό τσεκ-απ. Θα θυσιάζατε αυτόν, για να σώσετε τους πέντε;
Ο στόχος του Sandel ήταν να καταδείξει στους μαθητές του, ότι η ευρέως αποδεκτή θεωρία του Ωφελιμισμού (το μεγαλύτερο δυνατό όφελος, για το μεγαλύτερο αριθμό ανθρώπων) δεν μπορεί πάντα να σταθεί αυτούσια, όπως και οποιαδήποτε άλλη φιλοσοφική θεωρία.
Υπάρχουν περιπτώσεις στις οποίες οι άνθρωποι στρέφονται σε αξίες που φέρουν τη δική τους βαρύτητα όποια κι αν είναι η κατάσταση που παρουσιάζεται. Στο μάθημα του Sandel μπορείτε φυσικά να δείτε μια πιο πλήρη και ολοκληρωμένη ανάλυση.
Υπάρχουν και περαιτέρω διλήμματα στα μαθήματα του Sandel, με τα οποία θα καταπιαστούμε παρακάτω.
Φυσικά όποιος θέλει να παραθέσει στο θέμα δικά του, ή άλλα διλήμματα, είναι ευπρόσδεκτος.
Στην πρώτη περίπτωση, ως γιατρός δηλαδή, θα έκανα τα αδύνατα δυνατά να περιθάλψω όλους τους ασθενείς. Εφόσον όμως δεχτούμε ως απόλυτο το δεδομένο ότι θα προλάβαινα είτε τον έναν, είτε τους πέντε, δηλαδή πως σε κάθε περίπτωση κάποιος ή κάποιοι θα πέθαιναν, θα επέλεγα να σώσω τους πέντε, αφού εάν ένας θάνατος ανθρώπου θεωρείται τραγωδία, ο θάνατος πέντε ανθρώπων στα χέρια μου θα ισοδυναμούσε με σφαγή.
Στη δεύτερη περίπτωση, δεν θα μου περνούσε επ' ουδενί απ' το μυαλό να θυσιάσω έναν υγιή άνθρωπο για να σωθούν άλλοι, επειδή η κακή του η τύχη τον έκανε να είναι ιστοσυμβατός με αυτούς και να είναι περαστικός απ' το νοσοκομείο μου. Εδώ ο Ωφελιμισμός συναντά τα όριά του, καθώς υπάρχουν πράξεις οι οποίες είναι ηθικά καταδικαστέες, ασχέτως θετικού ή όχι αποτελέσματος. Η θεωρία ότι ο σκοπός πάντοτε αγιάζει τα μέσα, ασχέτως των μέσων που χρησιμοποιούνται, είναι κατά τη γνώμη μου επικίνδυνη και καταστροφική για τον ανθρώπινο πολιτισμό. Ας τολμήσουμε να διανοηθούμε για παράδειγμα, να ψηφίζεται ένας νόμος, τεκμηριωμένος πλήρως επάνω στην Ωφελιμιστική ηθική, ο οποίος να προβλέπει, ότι εφόσον περισσότεροι του ενός άνθρωποι έχουν ανάγκη από μεταμόσχευση και είναι ιστοσυμβατοί με κάποιον τρίτο, αυτός θα πρέπει να θανατωθεί για να σωθούν οι υπόλοιποι. Φρίκη και μόνο σαν σκέψη, δεν είναι;
Κάποιος φοιτητής βρήκε έναν "ιό" στο σκεπτικό του Santel, καταφέρνοντας να ξεφύγει απ' το δίλημμα: "Εφόσον οι πέντε ασθενείς είναι, σύμφωνα με το παράδειγμα, ιστοσυμβατοί με το ίδιο υγιές άτομο, αυτό σημαίνει ότι είναι και μεταξύ τους. Θα περίμενα λοιπόν να πεθάνει ο πρώτος και θα έσωζα με τα όργανά του τους υπόλοιπους". Ο Sandel γέλασε και του απάντησε ότι είναι καλή η απάντησή του, του "χαλάει" όμως το φιλοσοφικό point.
Είχα γράψει σε ένα παλιότερο θέμα, όπου η ερώτηση ήταν εάν πρέπει να θεωρούμαστε όλοι δωρητές οργάνων εκ προοιμίου, εκτός εάν δηλώσουμε το αντίθετο, ότι θα φοβόμουν πως η πιθανή μου ιστοσυμβατότητα με κάποιον ισχυρότερο ή σημαντικότερο από εμένα, θα προκαλούσε τη θανάτωσή μου γι' αυτόν το σκοπό. Τότε αυτή μου η άποψη είχε θεωρηθεί υπερβολική, ωστόσο το γεγονός ότι κάποιος ήδη το έχει σκεφτεί και το έχει προτείνει, έστω και ως θεωρητικό δίλημμα μέσα σε ένα πανεπιστημιακό αμφιθέατρο, δείχνει πως μόνο υπερβολική δεν είναι, πολύ δε περισσότερο που υπήρξαν και κάποιοι από τους φοιτητές οι οποίοι σήκωσαν το χέρι ότι θα το έκαναν αυτό και μάλιστα με ηθική νομιμοποίηση μέσα τους. Σκεφτείτε ότι κάποιοι από αυτούς αύριο θα ανήκουν μεταξύ εκείνων που αποφασίζουν για τις μοίρες μας...
Επί του τρίτου ερωτήματος, θα επανέλθω αργότερα...
Σημείωση: Το μήνυμα αυτό γράφτηκε 14 χρόνια πριν. Ο συντάκτης του πιθανόν να έχει αλλάξει απόψεις έκτοτε.
Great Chaos
Περιβόητο μέλος
Για κάποιον περίεργο λόγο, δεν θα έμπαινα καθόλου σε δίλημμα. Δεν θα το σκεφτόμουν καν! Die you bastard!!Είναι κάποιος που ετοιμάζεται να πατήσει τη σκανδάλη και να σκοτώσει τον αγαπημένο σου άνθρωπο. Εσύ κρατάς ένα όπλο και μπορείς να τον σταματήσεις μονάχα σκοτώνοντάς τον. Τι κάνεις;
Το πιο συνηθισμένο σε περιπτώσεις αντιμετώπισης διλημμάτων, όπου αμφότερες οι επιλογές είναι δυσάρεστες με κάποιον τρόπο, είναι να προσεύχονται στο Θεό. Λέτε η Ηθική να είναι κάποιο είδος δεσμών, τα οποία έδωσαν οι Θεοί στους ανθρώπους για να τους ελέγχουν;Πάντως είναι κατιτίς που παρατηρείται και στη φύση, όταν είσαι μεταξύ δύο επιλογών και σε ταλανίζουν και αμφιταλαντεύεσαι στο τέλος είναι πολύ πιθανό να κάνεις κάτι άλλο άσχετο από αυτά τα δύο.
Και βέβαια υπάρχει ευθύνη, από τη στιγμή που η κατάσταση σε βάζει σε θέση να πάρεις μια απόφαση, η οποία θα στοιχίσει τη ζωή κάποιων και θ' αλλάξει τη ζωή πολλών ακόμη.Επέλεξαν τους 5 είτε αφήνοντας το Θεό - τη μοίρα να αποφασίσει είτε για να αποποιηθούν την ευθύνη τους (ευθύνη βασικά δεν υπάρχει αλλά τέλος πάντων).
'Οταν είμαι όμως ψηλά, έχω επιλογή να μην σκοτώσω κανέναν, και εφόσον έχω την επιλογή να μην σκοτώσω κανέναν, δεν θα το κάνω για να μην φορτωθώ μεταφορικά πες το "κάρμα" για όσους δεν πιστεύουν και είναι χριστιανοί αμαρτία, για τους άθεους δεν ξέρω. Για να μην πεθάνω από τύψεις που σκότωσα έστω και έναν ενώ δεν με υποχρέωνε τίποτα να το κάνω. 'Ηταν γραπτό να τους σκοτώσει κάποιος άλλος κάτω, ενώ ο παχύς τύπος δίπλα μου είναι γραπτό να ζήσει.
"Λύσσαξες" εσύ να μας κάνεις δολοφόνους
Σε αυτή την περίπτωση νομίζω ότι δεν θα το έκανα.
Στην πρώτη περίπτωση [στροφή vs αρχικής πορείας] είμαι μέσα στην κατάσταση, μέσα στην απόφαση, οδηγώ το βαγόνι. Είναι δεδομένο ότι τα δικά μου χέρια θα οδηγήσουν στο θάνατο κάποιον ή κάποιους. Στην δεύτερη περίπτωση [αυτή που είμαι μακρυά και "ασφαλής" ] αν σπρώξω τον άνθρωπο θα βάλω εαυτόν στη θέση του [ακούσιου] δολοφόνου. Αλλιώς θα (παρα)μείνω ένας δυστυχής παρατηρητής.
Γενικά, μάλλον δεν είμαι και πολύ...ηγετική φιγούρα μάλλον []. Αν πρέπει να πάρω αποφάσεις οπωσδήποτε [όπως στην περίπτωση που είμαι οδηγός του βαγονιού] θα το κάνω, αν όμως έχω την επιλογή να μην επέμβω μάλλον θα το επιλέξω.
Όπως είπε και η Obs, οι δύο παραλλαγές του διλήμματος φαίνονται βάσει της λογικής και υπό το πρίσμα του Ωφελιμισμού, να είναι όμοιες. Σε αφμότερες, η τέλεση μιας δικής σου πράξης θα σώσει τη ζωή πέντε ανθρώπων, αφαιρώντας ταυτόχρονα τη ζωή ενός, ενώ η αποφυγή της πράξης, το να μην κάνεις τίποτε απολύτως, θα έχει ακριβώς το αντίστροφο αποτέλεσμα.
Ωστόσο, οι περισσότεροι από εκείνους που στην πρώτη παραλλαγή απαντήσαμε ότι θα στρέφαμε το βαγονέτο επάνω στον έναν, σώζοντας τους πέντε, επιχειρηματολογώντας μάλιστα προς όσους θα επέλεγαν να μην κάνουν τίποτε, ως αποφυγή ανάληψη της ηθικής ευθύνης, στη δεύτερη περίπτωση απαντάμε πως θα επιλέγαμε να μείνουμε αδρανείς. Το ίδιο συμβαίνει και στο αμφιθέατρο.
Φαίνεται λοιπόν πως μέσα στο μυαλό των περισσότερων, αυτές οι δύο περιπτώσεις έχουν μια ειδοποιό διαφορά. ΟΙ φίλοι Δόκτωρ και Ρέζυ την εντόπισαν πρώτοι. Η διαφορά έγκειται στο ότι στην πρώτη περίπτωση θεωρούμε το θάνατο ανθρώπων από το βαγονέτο το οποίο οδηγούμε, ως δική μας υπευθυνότητα, όπως συμβαίνει για παράδειγμα όταν οδηγούμε αυτοκίνητο, ενώ στη δεύτερη θεωρούμε ότι δεν έχουμε την ευθύνη του θανάτου των πέντε (όχι τριών, όχι τριών ), άρα γιατί ν' αναλάβουμε την ευθύνη για το θάνατο έστω κι ενός;
Θα πρέπει να προσεχθεί, το γεγονός ότι μέσα μας βαρύνει περισσότερο το κατά πόσον θα εμπλακούμε προσωπικά, αναλαμβάνοντας μια ευθύνη, παρά η επιβίωση πέντε ανθρώπων. Επίσης, οι περισσότεροι απαντήσαμε ότι δεν θα μπορούσαμε να θυσιάσουμε κάποιο δικό μας πρόσωπο. Είναι λοιπόν αυτό ένα χαρακτηριστικό του τρόπου δόμησης της Ηθικής μας; Είναι άραγε η Ηθική μας δομημένη γύρω από το άτομό μας, απ' το Εγώ μας;
Να λοιπόν που η συζήτηση καρποφορεί σ' ενδιαφέροντα συμπεράσματα...
Εδώ το νόημα δεν είναι το ηθικό βάρος, αλλά θέλει να καταδείξει κάτι άλλο. Χωρίς να γνωρίζω, πιστεύω ότι η συντριπτική πλειοψηφία θα προτιμούσε για το ίδιο αποτέλεσμα να ΜΗΝ πατήσει το κουμπί, παρά να το πατήσει. Δεν υπάρχει διαφορά, οι λόγοι είναι ξεκάθαρα ψυχολογικοί.Μα ποιο είναι το δίλημμα?Αφού το αποτέλεσμα είναι ίδιο και στις δυο περιπτώσεις?Για να αποκτήσει κάτι ηθικό βάρος πρέπει να έχει και διαφορετικό αποτέλεσμα.
Προσωπικά εγώ θα το έριχνα κορώνα γράμματα ή με κάποιον άλλο τρόπο θα το έπαιζα στην τύχη (είναι κι αυτός ένας τρόπος "επίκλησης στο Θεό", όπως έγραφα πιο πάνω).
Σημείωση: Το μήνυμα αυτό γράφτηκε 14 χρόνια πριν. Ο συντάκτης του πιθανόν να έχει αλλάξει απόψεις έκτοτε.
Great Chaos
Περιβόητο μέλος
Δε σκοτωνω ανθρωπο και τρις να μου διναν
Θα πηδουσα απεξω να φυγω γω κι ας πηγαινε το βαγονετο οπου θελει. Διοτι αν ημουν υπαιτια για φονο, δε θα χα δυναμη για αυτοκτονιες μετα, μου τη δινουν.Μπορει να σταματουσε εκπληκτως το βαγονακι αλλα εγω θα ειχα...παπαλα.
Παντως μεχρι τελους θα χα καθαρη συνειδηση.
Χωρις πλακα.
Τι σημαινει αυτη μου η απαντηση?
Παλι καλα, το χειροτερο θα το γλιτωνα!
Μου τη δινουν οι τυψεις.
Το να πηδήξεις έξω από το βαγονάκι δεν θα έσωζε τους ανθρώπους από το θάνατο. Αντίθετα, θα είχες πάντοτε στο μυαλό σου πως μπορούσες να σώσεις τέσσερις κι εσύ προτίμησες να λακίσεις. Τούτο δεν θα σου προκαλούσε τύψεις;
Ακόμη κι αν παρέμενες μέσα στο βαγονέτο, το αποτέλεσμα θα ήταν το ίδιο. Οι επιλογές είναι ξεκάθαρα δύο: Να στρίψεις το τιμόνι, ή να μην το στρίψεις. Εσύ πηδώντας από το βαγονέτο επιλέγεις σαφώς το δεύτερο. Δεν έχει σημασία ο τρόπος με τον οποίο θ' αποφύγεις να το πράξεις αυτό...
Θα το ξαναπώ, όπως το είπε και ο Γκαντέμης: Η αποφυγή τέλεσης πράξης, είναι εξίσου ισχυρή επιλογή, όπως και η τέλεσή της. Δεν νομίζω ότι μας απαλλάσσει από το ηθικό βάρος της απόφασης...
Προς αποφυγήν παρεξηγήσεων, εδώ δεν σχολιάζω την ίδια την επιλογή, αλλά την αιτιολόγησή της.
Σημείωση: Το μήνυμα αυτό γράφτηκε 14 χρόνια πριν. Ο συντάκτης του πιθανόν να έχει αλλάξει απόψεις έκτοτε.
Great Chaos
Περιβόητο μέλος
Σημείωση: Το μήνυμα αυτό γράφτηκε 14 χρόνια πριν. Ο συντάκτης του πιθανόν να έχει αλλάξει απόψεις έκτοτε.
Great Chaos
Περιβόητο μέλος
Έτσι είναι τα πράγματα ακριβώς, όμως εμείς εδώ, στην προσπάθειά μας να εξετάσουμε όλες τις παραμέτρους του διλήμματος, θέτουμε και διάφορες παραλλαγές, οι οποίες περιλαμβάνουν κι άλλες παραμέτρους, που στην καθημερινή μας ζωή επηρεάζουν τις ηθικές μας κρίσεις κι επιλογές.H ερώτηση τίθεται απογυμνωμένη από γνωριμίες, φιλίες, επίπεδο καλλιέργειας των υποψηφίων θυμάτων, παιδιών που πιθανόν να έχουν, και της ...άρρωστης μάνας του εργάτη στην παράκαμψη! Έτσι νομίζω, αν κάνω λάθος, μπορείτε να μου το πείτε!
Όμως, πέρα από τον αρχικό προβληματισμό, αν θα γίνει κάποιος υπαίτιος για αφαίρεση 5 ή 1 ανθρώπινης ζωής, υπεισέρχεται και ένας ακόμη παράγων που ίσως δεν "φαίνεται" αλλά κατά τη γνώμη μου είναι σημαντικός....
Αφήνοντας το βαγονέτο να κυλήσει ευθεία επάνω στους 5, τους σκοτώνεις μεν, αλλά έχεις το ελαφρυντικό (στη συνείδηση σου) ότι δεν πιάσανε τα φρένα σε μια πορεία που είχες πριν τους δεις!
Όταν το στρέψεις όμως καταπάνω στον άλλο στην παράκαμψη, επιλέγεις να τον σκοτώσεις,
Θα άφηνα το βαγονέτο στην αρχική πορεία του
Πολύ ενδιαφέρον το ζήτημα που θέτεις, ωστόσο θα διαφωνήσω: Η παράλειψη πράξεως είναι εξίσου ισχυρή ηθικά, όπως και η τέλεσή της, έτσι και πάλι ΕΠΙΛΕΓΕΙΣ να σκοτώσεις πέντε έναντι ενός. Μάλιστα, στα νομικά μας συστήματα η πράξη και η παράλειψη πράξεως εξισώνονται σε όλες τις περιπτώσεις και επισύρουν ακριβώς τις ίδιες ποινές. Εάν εξετάσουμε την επιλογή σου από καθαρά θεωρητικής-ηθικής άποψης και χωρίς καμμία διάθεση να σε κρίνω προσωπικά, θα έλεγα πως η επιλογή της παράλειψης πράξης έχει κι άλλη μία, ακόμη πτυχή, η οποία δεν δικαιώνεται ηθικώς: Εδώ ο λόγος της επιλογής σου δεν θα ήταν η λογική, ούτε το συναίσθημα, ούτε καν το προσωπικό συμφέρον. Θα ήταν απλά και μόνο η προσπάθεια αποφυγής της ευθύνης της πράξης, κάτι σαν το "Νίπτω τα χείρας" του Πιλάτου (...αλλά επειδή είσαι χλιαρός μέλλω να σε εξεμέσω εκ του στόματος μου Αποκ.γ\15-19).
Σημείωση: Το μήνυμα αυτό γράφτηκε 14 χρόνια πριν. Ο συντάκτης του πιθανόν να έχει αλλάξει απόψεις έκτοτε.
Great Chaos
Περιβόητο μέλος
Το παιδί όμως, νομίζω ότι θα ήταν πιο συνετό να το έσωζα έναντι μιας πεντάδας ηλικιωμένων, όχι τόσο σκεπτόμενη πως ο κύκλος τους έχει φτάσει στο τέλος του, ο θάνατός τους από φυσικά αίτια είναι λίγο πολύ αναμενόμενος και δε διαδραματίζουν πλέον πρωταγωνιστικό ρόλο στο περιβάλλον τους μιας και πιθανότατα οι εξαρτήσεις άλλων ανθρώπων από αυτούς (οικονομικές, ψυχολογικές κτλ) έχουν αρχίσει να περιορίζονται.
Πού θα ήξερες όμως εάν έστω κι ένας από τους ενήλικες τους οποίους θα θυσίαζες για χάρη της επιβίωσης του παιδιού, δεν ήταν ο ίδιος πατέρας 5 παιδιών, τα οποία άμα το θάνατό του θα μένανε στο δρόμο και θα ζητιάνευαν στα φανάρια, αφού πχ η μητέρα ήταν ανίκανη για εργασία ή επρόκειτο για μια ιδιαίτερα φτωχή οικογένεια;
Πολύ ενδιαφέρον το ερώτημα αυτό. Αξίζει να το σκεφτούμε και να προσπαθήσουμε να αιτιολογήσουμε την απάντησή μας...Αν ήταν στην παράκαμψη κάποιος μεγάλος καλλιτέχνης/επιστήμονας/πολιτικός κτλ τι θα κάνατε;
Λοιπόν να δώσω κι εγώ την απάντησή μου στο δίλημμα αυτό:
Εφόσον βρισκόμουν στη σκηνή η οποία μας περιγράφηκε, χωρίς να μπορώ να κάνω τίποτε άλλο εκτός απ' το ν' ακολουθήσω μία από τις δύο προδιαγεγραμμένες επιλογές, θεωρώ σχεδόν φυσικό ότι θα επέλεγα να "θυσιάσω" τον έναν, έναντι των πέντε. Εδώ μας φαίνεται όλους, όπως βλέπω από τις προηγηθείσες απαντήσεις, εντελώς αποδεκτό από ηθικής απόψεως, το ν' ακολουθήσουμε την αρχή του μέγιστου οφέλους για το μέγιστο αριθμό ανθρώπων, την οποία μας ανέφερε η Obs και που αποτελεί τη βάση του ηθικού-φιλοσοφικού συστήματος του Ωφελιμισμού (Utilitarianism).
Είναι σίγουρο, όπως παρατήρησαν κι άλλες συνομιλήτριες, ότι σε αμφότερες τις περιπτώσεις, η επιλογή μας δεν θα είναι χωρίς κόστος, όμως ακριβώς αυτός είναι ο λόγος που μιλούμε για "Δίλημμα". Εάν εντούτοις στη θέση του "ενός" τον οποίο κατά τ' άλλα πρόθυμα θα θυσίαζα, βρισκόταν ένα αγαπημένο μου πρόσωπο, πολύ φοβάμαι πως θα διάλεγα ό,τι και η Ρέζυ, δηλαδή να σώσω τον δικό μου άνθρωπο και να θυσιάσω τους πέντε. Ωστόσο, σε ποια ηθική βάση θα μπορούσε να στηριχτεί μια τέτοια επιλογή; Δεν βλέπω να υπάρχει κάποια θεωρητική ηθική νομιμοποίηση για τούτη την επιλογή καθώς, όπως πολύ σωστά επισήμανε η Obs, εδώ το κριτήριο είναι καθαρά εγωιστικό, αφού επικρατεί η αρχή του μεγαλύτερου δυνατού οφέλους ή της μικρότερης δυνατής βλάβης για εμάς προσωπικά!!
Εδώ ανοίγονται κι άλλα ζητήματα ηθικής φύσεως, όπως για παράδειγμα: "Θα επέλεγες αντί ενός αγαπημένου σου προσώπου να θυσιάσεις όχι πέντε, αλλά δέκα, είκοσι, ...πόσους ανθρώπους;"
Εάν από την άλλη πλευρά επέλεγα να σώσω ένα παιδί, έναντι πέντε μεγάλων, ίσως εκεί να υπήρχε κάποια ηθική νομιμοποίηση, όπως επχείρησε να προσεγγίσει η Obs παραπάνω, παρά το γεγονός ότι τόσο σε αυτήν την περίπτωση, όσο και στην αμέσως προηγούμενη, της επιλογής δηλαδή της θυσίας πολλών αγνώστων, για τη σωτηρία ενός αγαπημένου μας, αυτό που μας καθοδηγεί είναι στην πραγματικότητα το συναίσθημα . Προσωπικά, θα επέλεγα χωρίς δισταγμό να σώσω το παιδί κι όχι τους ενήλικες, για έναν απλό λόγο: Έχω πάει σε πολλές κηδείες μεγάλων και (ευτυχώς) μόνο σε μία κηδεία μικρού παιδιού. Ο πόνος και ο σπαραγμός που αντίκρυσα στη δεύτερη περίπτωση ήταν μεγαλύτερος ακόμη και από το άθροισμα εκείνων που αντίκρυσα στην πρώτη. Κατά συνέπεια, θα μπορούσε να πει κανείς ότι σώζοντας το παιδί, θα ακολουθούσα και πάλι την αρχή του Ωφελιμισμού. Όμως και πάλι, αυτά που γράφω εδώ, δεν μπορούν ν' απαντήσουν στην ίδια τη δική μου ερώτηση, με την οποία ξεκίνησα το ποστ μου.
Τέλος, εάν στη μια πλευρά της γραμμής στεκόταν ο Αινστάιν ή ο Κρικ, μάλλον θα έπρεπε, βάση της αρχής του Ωφελιμισμού να σώσω εκείνους, αφού η απώλειά τους θα ήταν μια απώλεια για όλη την ανθρωπότητα. Δεν ξέρω εάν η προσωπική μου επιλογή θα ήταν η ίδια εφόσον εκεί στεκόταν ένας διάσημος τραγουδιστής ή ηθοποιός, ωστόσο εμμένοντας στον Ωφελιμισμό θα ήθελα να σας θυμίσω τις αυτοκτονίες που ακολούθησαν το θάνατο του Μάικλ Τζάκσον, ή τον παγκόσμιο θρήνο για το θάνατο της Λαίδης Νταϊάνας...
Είναι όμως έτσι τα πράγματα; Είναι ορθή η αρχή του Ωφελιμισμού; Μπορεί να απαντήσει σε όλα τα αντίστοιχα ηθικά διλήμματα, με συνέπεια, συνοχή και αξιοπιστία; Θα άξιζε πράγματι να σκοτώσω έναν αγαπημένο μου για να παραμείνω πιστός στην αρχή αυτή; Αυτά τα ερωτήματα θ' αντιμετωπιστούν παρακάτω...
Σημείωση: Το μήνυμα αυτό γράφτηκε 14 χρόνια πριν. Ο συντάκτης του πιθανόν να έχει αλλάξει απόψεις έκτοτε.
-
Το forum μας χρησιμοποιεί cookies για να βελτιστοποιήσει την εμπειρία σας.
Συνεχίζοντας την περιήγησή σας, συναινείτε στη χρήση cookies στον περιηγητή σας.