Δεσμώτης
Περιβόητο μέλος
Τι είναι ο άνθρωπος; Μα φυσικά το πιο ωραίο κόσμημα, που έκανε η Φύση στο δημιουργό της, τον Θεό! Είναι το κάλλος, υποταγμένο στην ισχύ κι ερωτευμένο με τη σοφία!
Αν είχα παντοδυναμία, και εκατομμύρια χρόνια για να πειραματιστώ, δεν θα υπερηφανευόμουν και πολύ για τον άνθρωπο ως τελικό προϊόν των προσπαθειών μου..
Όσο για το bold: τα πάντα οδηγούν στο να πιστέψουμε ότι υπάρχει ένα ορισμένο σημείο του πνεύματος απ'όπου η ζωή και ο θάνατος, το πραγματικό και το φανταστικό, το περασμένο και το μελλοντικό, το μεταβιβάσιμο και το αμεταβίβαστο, το ψηλό και το χαμηλό παύουν να περνούνται αντιφατικές έννοιες.
Πριν το φτάσιμο του σημείο αυτού, δεν αναφερόμαστε σε κάτι που διαφέρει από ζώο.
Ίσως( γι' αυτό ο Γ. Φλλωρόφσκυ γράφει: " Ο άνθρωπος...δημιουργήθηκε για να κληρονομήσει την αιωνιότητα" [Χριστιανισμός και Πολιτισμός]
Ο κληρονόμος της αιωνιότητας είναι ο άνθρωπος;
Προσωπικά δεν έχω μεγάλη εμπιστοσύνη σε ορισμούς που δεν είναι έξω απο μας, αλλά είμαστε εμείς οι ίδιοι. Επομένως ο καθένας μας το βλέπει όπως βλέπει ή θέλει να βλέπει τον εαυτό του.
Και αλλιώς βλέπει ή θέλει να βλέπει τον εαυτό του ο "ορίζων", αλλιώς αυτός που ακούει τον ορισμό του.
Ποιός θα κρίνει ποιά εκτίμηση από τις δύο είναι πιο κοντά στα πράγματα από την άλλη;
Τρίτος, αμερόληπτος, που βρίσκεται "έξω από το παιχνίδι", εδώ δεν υπάρχει. Γιατί οποιοσδήποτε κληθεί ως διαιτητής να λύσει τη διαφορά, δεν μπορεί να είναι αντικειμενικός, αφού κι αυτός πάλι σαν άνθρωπος, θα μιλήσει για δικό του λογαριασμό...
π.χ. ο περιούσιος λαός του Θεού *εβραίοι της Π.Δ.* έβλεπαν τον άνθρωπο (δηλ. τον εαυτό τους) πλασμένο κατ'εικόνα και ομοίωσιν" του θεού.
Οι Έλληνες των κλασσικών χρόνων (που ζούσαν μέσα στην "πόλη" και η πόλη ολόκληρη έπαλλε μέσα τους") όριζαν τον άνθρωπο *με το στόμα του Αρίστου * "ζώον πολιτικόν".
Η χριστιανική φιλοσοφία τον όρισε ως "φυτόν ουράνιον" (τα φύλλα του ακουμπάνε στη γη αλλά οι ρίζες του βρίσκονται στον ουρανό).
Εάν πραγματικά θέλουμε να ξεχωρίσουμε μέσα στο βασίλειο της Δημιουργίας τον άνθρωπο και να τον τιμήσουμε για τη μοναδικότητά του, δεν (e-)στέκει να του προσγράψουμε προνόμια με επιφυλάξεις, ίσως να πουν μερικοί....
Προσωπικά κανένας πιο λιτός σε διατύπωση ορισμός δε με εκφράζει -κι όχι για την ουμανιστική του εξύμνηση- από του Κάντ:
Κοίταξε, λέει ο Μανωλάκης, να ενεργείς και να αισθάνεσαι έτσι, ώστε ποτέ να μη μεταχειρίζεσαι τον άνθρωπο ως μέσον αλλά πάντοτε να τον έχεις σκοπό στις προθέσεις και στις πράξεις σου.
Δεν έχω συναντήσει ως τώρα πιο υψηλόφρονη προτροπή, που να δείχνει τέτοια εμπιστοσύνη και τόσο σεβασμό στον άνθρωπο σαν άνθρωπο.
Εάν τη μεταφέρω στο σχήμα του ορισμού και τη συσχετίσω με την παραπάνω ανάλυση, θα έχουμε την εξής απλή και συνάμα βαρυσήμαντη φόρμουλα: "άνθρωπος είναι το μοναδικό μέσα στο γνωστό μας σύμπαν όν που έχει το αναφαίρετο δικαίωμα να λογαριάζεται πάντοτε ως σκοπός και ποτέ ως μέσον".
Αυτή είναι και η γλώσσα του γνήσου ουμανισμού.
Κανένας σκοπός, όσο ψηλά κι αν τον τοποθετήσουμε, με όση αίγλη κι αν τον περιβάλουμε, δεν μπορεί να δικαιολογήσει εκείνον που θα χρησιμοποιήσει τον άνθρωπο ως μέσον για την πραγματοποίησή του.
Όποιος το κάνει, δεν είναι άνθρωπος.
Και μάλιστα τότε επιταχύνει και την αυτοκαταστροφή του...
καθότι ισχύει κι ένας άλλος ορισμός εξίσου λιτός και μελαγχολικός:
..άνθρωπος είναι εκείνο το ον με τη θελκτικότατη ροπή προς την αυτοκαταστροφή του σαν κάτι παραπάνω από ένα ασταθές κάτοπτρο του μέλλοντος του...
Σημείωση: Το μήνυμα αυτό γράφτηκε 15 χρόνια πριν. Ο συντάκτης του πιθανόν να έχει αλλάξει απόψεις έκτοτε.
Δεσμώτης
Περιβόητο μέλος
... είναι το συνονθύλευμα της ψυχής και του σώματος μιας ενέργειας απειροελάχιστης στο σύμπαν
Είναι μέρες τώρα που με "τρώει" ο παραπάνω ορισμός σου κι όλο στροβιλίζομαι από σκέψεις για αυτόν. Το ομολογώ.
Πρώτον, ο άνθρωπος είναι ψυχοσωματική οντότητα. Η αλήθεια του ανθρώπου δεν έγκειται στην ψυχή του μόνο, αλλά στην οργανική ενότητα ψυχής, σώματος και πνεύματος. Αυτό είναι τόσο βασικό ώστε κάθε αμφισβήτησή του να συνιστά ασοβαρότητα.
Ο Ωριγένης που τοποθέτησε την ταυτότητα του ανθρώπου στην ψυχή του, ώστε να κάνει λόγο για προΰπαρξη των ψυχών προ της υλικής δημιουργίας του κόσμου, καταδικάστηκε ως αιρετικός, από την Εκκλησία.
Η ψυχή του ανθρώπου γεννιέται μαζί με το σώμα του και το σπουδαιότερο δεν αναπαύεται τελικά αν δεν ανακτήσει το σώμα της. Ο αείμνηστος Γεώργιος Φλωρόφσκι, ο μεγαλύτερος ίσως θεολόγος των χρόνων μας, το έθεσε επιγραμματικά: «το σώμα χωρίς την ψυχή είναι πτώμα, μα και η ψυχή χωρίς το σώμα είναι φάντασμα, δεν είναι σε καμιά περίπτωση άνθρωπος. Δεν είναι η αλήθεια του ανθρώπου».
Χαίρομαι που κάνεις σύνδεση της θεολογίας με την επιστήμη προς απάντηση του "τι ειναι ο άνθρωπος".
Δεύτερο σημείο, αν είναι έτσι τα πράγματα ως προς την αλήθεια του ανθρώπου, τότε δεν μπορούμε να λέμε ότι ο άνθρωπος έχει σώμα αλλά είναι σώμα. Αυτό θα πει ότι το σώμα είναι στοιχείο της αλήθειας του, του είναι του. Αλλά αν είναι έτσι, τότε ο άνθρωπος στην αλήθεια του είναι του είναι αδιάρρηκτα δεμένος με το φυσικό του περιβάλλον. Διότι πώς μπορεί να νοηθεί το ανθρώπινο σώμα χωρίς την υπόλοιπη υλική δημιουργία; Όσοι πιστεύουν ότι στα έσχατα θα αναστηθεί το ανθρώπινο σώμα, αλλά δεν θα επιβιώσει ο υλικός κόσμος, ασφαλώς εννοούν ένα σώμα μυθικό, εξωπραγματικό. Ο Άγιος Μεθόδιος Ολύμπου, πολεμώντας τον Ωριγένη, υποστηρίζει ότι δεν είναι δυνατόν ο Θεός να αναστήσει τα σώματα, αν δεν διασώσει ολόκληρη την υλική δημιουργία.
Κάθε επιστημονική και τεχνολογική κατάκτηση που καταργεί ή αποδυναμώνει τον ρόλο του σώματος στην γνώση, αντιβαίνει όχι στην ηθική αλλά στην αλήθεια, την οντολογία του ανθρώπου.
Τρίτο σημείο, ακριβώς λόγω αυτής της αδιάρρηκτης και οντολογικής σχέσεως του ανθρώπου με το σώμα του και δι' αυτού με το φυσικό του περιβάλλον, η Εκκλησία περιγράφει τον άνθρωπο ως μικρόκοσμο, ο οποίος εμπεριέχει τον μακρόκοσμο και συνδέει με το σώμα του τα υλικά με τα νοητά.
Δεν είναι τυχαίο ότι ο Υιός και Λόγος του Θεού προκειμένου να σώσει τον άνθρωπο έγινε σαρξ, δηλαδή πήρε επάνω του και το στοιχείο εκείνο του ανθρώπου που τον συνδέει με το φυσικό του περιβάλλον. Αν η αλήθεια του ανθρώπου βρισκόταν στην ψυχή του, θα έπαιρνε μόνο την ανθρώπινη ψυχή. Παίρνοντας το ανθρώπινο σώμα, έδειξε ότι ο άνθρωπος θα ήταν αδιανόητος χωρίς το σώμα του και ότι δεν ήλθε να σώσει ο Χριστός μόνο τον άνθρωπο αλλά και όλη την κτίση. Μεγαλύτερη καταξίωση του φυσικού περιβάλλοντος δεν θα μπορούσε να υπάρξει.
Τέταρτο, όλα αυτά καταδεικνύουν την οργανική σύνδεση και εξάρτηση του ανθρώπου από το φυσικό του περιβάλλον. Το ότι ο άνθρωπος δεν έχει σώμα αλλά είναι σώμα, υποδηλώνει ότι χωρίς το φυσικό περιβάλλον παύει να υπάρχει ο άνθρωπος. Η αλήθεια του ανθρώπου συνδέεται αδιάρρηκτα με την υπόλοιπη υλική κτίση. Η αλήθεια αυτή θεμελιώνεται στο ότι ο άνθρωπος δημιουργήθηκε από τον Θεό στο τέλος της Δημιουργίας και αφού είχε προηγηθεί η δημιουργία του υλικού κόσμου και όλου του ζωικού βασιλείου. Είναι χαρακτηριστικό ότι στα γνωστικά συστήματα ο άνθρωπος εμφανίζεται πριν δημιουργηθεί ο υλικός και ζωικός κόσμος. Στην Αγία Γραφή συμβαίνει το αντίστροφο. Αυτό δηλώνει την εξάρτηση του ανθρώπου από όλη την προηγουμένη δημιουργία και ιδιαίτερα από το ζωικό βασίλειο.
Πέμπτο, το ότι όμως ο άνθρωπος εμφανίζεται στο τέλος της δημιουργίας, δεν υποδηλώνει απλώς την εξάρτησή του από το φυσικό του περιβάλλον. Αυτό το δέχονται μετά χαράς όλοι οι περιβαλλοντολόγοι. Εκείνο που δεν φαίνεται να έχουν εντελώς αποδεχθεί είναι ότι και το φυσικό περιβάλλον έχει ανάγκη του ανθρώπου για να υπάρξει. Ο λόγος για τον οποίον δεν το αποδέχονται είναι ιστορικός. Εφόσον κάποτε υπήρχαν τα άλλα είδη χωρίς τον άνθρωπο, άρα μπορούν να υπάρξουν και στο μέλλον χωρίς αυτόν. Στο σημείο αυτό η (Ορθόδοξη) θεολογία διαφοροποιείται. Η υλική κτίση υπάρχει για να κορυφωθεί στον άνθρωπο, σ' αυτήν την κορωνίδα όλης της δημιουργίας, όπως την καλούν οι Πατέρες. Ο Άγιος Μάξιμος ιδιαίτερα, ταυτίζοντας τον κατ' εξοχήν, τον αληθινό άνθρωπο με τον Χριστό, επιμένει ότι τα πάντα δημιουργήθηκαν με στόχο τον άνθρωπο. Χωρίς τον άνθρωπο όλη η κτίση καταρρέει. Η οντολογία, η αλήθεια της κτίσεως δεν είναι ιστορική, πρωτολογική αλλά τελεολογική, εσχατολογική. Και στην έσχατη αλήθεια του κτιστού κόσμου κείται ο άνθρωπος. Η αντίληψη αυτή των Πατέρων έρχεται στην σκέψη μας όταν βρισκόμαστε μπροστά σε σύγχρονες θεωρίες της φυσικής και της κοσμολογίας, όπως η λεγόμενη ανθρωπική αρχή. Στον πρόλογο του κλασικού πλέον έργου των Barrow and Tipler, «The Anthropic Cosmological Principle», διαβάζουμε: «δεν είναι μόνον ότι ο άνθρωπος προσαρμόζεται εις τον κόσμο, ο κόσμος επίσης προσαρμόζεται στον άνθρωπο». Και έχω εδώ ένα κομμάτι που δεν θα σας κουράσω να σας το διαβάσω.
Έτσι «τι εστίν άνρθωπος, τι μιμνήσκειν αυτού;». Όλα για τον πρίγκηπα έγιναν, η επιστήμη συμφωνεί με την θεολογία. Αλλά η επιστήμη μας λέει ότι ο κόσμος αυτός θα τελειώσει. Ακούω ότι το είπε και μάλιστα σε συγκεκριμένο χρόνο ο ακαδημαϊκός κ. Κοντόπουλος. Και μαζί του ο άνθρωπος. Ενώ η ιδεολογία μας διαβεβαιώνει ότι ο κόσμος θα σωθεί από την καταστροφή μαζί με τον άνθρωπο. Υπάρχει εδώ σημείο συναντήσεως θεολογίας και επιστήμης; Σε ένα πρόσφατο βιβλίο του, ο ένας από τους συγγραφείς ονόματι Tipler, με τον σαγηνευτικό τίτλο «The Physics of Immortality», «η Φυσική της Αθανασίας», επιχειρεί να αποδείξει ότι η αθανασία του ανθρώπου είναι ιδέα συμβατή, ίσως και αναγκαία, με την Φυσική. Την όλη επιχειρηματολογία του την συνδέει βέβαια με την μετάβαση της ανθρώπινης ζωής σε άλλους πλανήτες.
Παραμένει όμως εδώ ένα κενό μεταξύ επιστήμης και Oρθοδόξου θεολογίας. Για την θεολογία, η αθανασία είναι δωρεά του Θεού και όχι φυσική αναγκαιότητα. Ο άνθρωπος είναι κτιστός και κατά συνέπεια από την φύση του θνητός. Αν όμως δούμε τον άνθρωπο χριστολογικά, τότε ίσως χωρέσει μέσα στην φύση, μέσα στην αλήθεια του κτιστού η έννοια της αθανασίας. Μπορεί όμως η επιστήμη να συναντήσει την θεολογία στον χώρο της χάριτος; Μπορεί να δει τον κόσμο σαν δώρο της ελευθερίας ενός προσώπου και όχι απλώς σαν παρατήρηση φαινομένων; Από την στιγμή που η Φυσική άρχισε να προβληματίζεται με το ερώτημα της αρχής του κόσμου και του τέλους του και από την ώρα που βρέθηκε τόσο κοντά στην έννοια της εκ του μηδενός δημιουργίας, έχει ήδη αγγίξει την έννοια της χάριτος. Αν η αρχή του κόσμου δεν ανάγεται στον ίδιο τον κόσμο, η χάρη, και αν δεν αποδεικνύεται ή ομολογείται, πάντως εξυπακούεται. Το ίδιο ισχύει και για το τέλος του φυσικού κόσμου.
Έκτο και τελευταίο σημείο της Oρθοδόξου ανθρωπολογίας. Ο άνθρωπος δεν βρίσκεται μόνο σε σχέση εξάρτησης από την φύση αλλά και σε σχέση διαλεκτική μαζί της. Αυτό είναι το νόημα της έννοιας του προσώπου. Στην Πατερική Θεολογία το πρόσωπο χρησιμοποιείται για την Αγία Τριάδα και αυτό σημαίνει ότι ως πρόσωπο ο άνθρωπος προσπαθεί να υπερβεί τη φύση και να λειτουργήσει ελεύθερα από αυτήν, όπως ο Θεός. Πρόσωπο θα πει ελευθερία από την φύση αλλά και ελευθερία για την φύση. Και εδώ έγκειται η σπουδαιότητα του προσώπου για την οικολογία. Στην άσκηση της ελευθερίας του, ο άνθρωπος μπορεί να αντιταχθεί στο φυσικό του περιβάλλον και αυτό κάνει με την καταστροφή που επιφέρει. Αλλά μπορεί, εν ονόματι της ίδιας ελευθερίας και να το αγαπήσει και να το σεβαστεί. Με την ίδια ελευθερία με την οποία υπερβαίνει την δουλεία του στην φύση, μπορεί και να αγαπήσει την φύση, διότι την θεωρεί ως δώρο της αγάπης εκείνου Τον οποίον ελεύθερα αγαπά.
Και εδώ συνδέεται το θέμα της (αλλοίωσης) ταυτότητας του ανθρώπου με την Οικολογική κρίση. Αλλά μην το πλατιάσω.
Στην αλλοίωση αυτή μερίδιο ευθύνης έχουν τόσο η θεολογία όσο και η επιστήμη.
Η πρώτη στο βαθμό που αποσωμάτωσε την αλήθεια του ανθρώπου και τον απέκοψε από τον υλικό κόσμο με μια «πνευματικότητα» που αποποιείται την ύλη και δεν τονίζει την ανάσταση των σωμάτων ως βασική προϋπόθεση της αλήθειας του ανθρώπου.
Η δεύτερη, η επιστήμη, στον βαθμό που καλλιεργεί την νοημοσύνη ως λειτουργία ανεξάρτητη από το σώμα και με τον τρόπο αυτό καταδυναστεύει με την τεχνολογία τον φυσικό κόσμο, επεμβαίνοντας στον τρόπο του είναι του και αλλοιώνοντας επικίνδυνα την αλήθεια της ταυτότητάς του.
Η καταδυνάστευση του φυσικού κόσμου από την ανθρώπινη νοημοσύνη, όχι από τον άνθρωπο, γιατί στρέφεται και κατά του ανθρώπου το φαινόμενο αυτό, ως ψυχοσωματικού όντος, δεν μπορεί να ανατραπεί παρά μόνο με μια κοινή προσπάθεια επιστήμης και θεολογίας να καταδείξουν τον ψυχοσωματικό χαρακτήρα του ανθρώπου και να αναδείξουν το σώμα του ανθρώπου ως κρίκου μεταξύ αισθητών και νοητών ως μέσου κοινωνίας και επικοινωνίας.
Σημείωση: Το μήνυμα αυτό γράφτηκε 15 χρόνια πριν. Ο συντάκτης του πιθανόν να έχει αλλάξει απόψεις έκτοτε.
Δεσμώτης
Περιβόητο μέλος
...δεν είμαστε δα και κάτι το τόσο σημαντικό όσο ο εγωισμός μας θέλει να λέμε
ενέργεια είμαστε....
Και η ενέργεια είναι ασήμαντη για την ύπαρξη και σημαντική για τον εγωισμό;
Θα ήμασταν επομένως, κάτι το σημαντικό, αν προβαίναμε στο σβήσιμο του εγωϊσμού; Γιατί, αν ο εγωϊσμός μας, απ'το όρος Αραράτ, μας φώναζε ότι είμαστε εξαιρετικά σημαντικοί για μας και τους άλλους, τότε χωρίς αυτόν, αλλά μόνο με τις επιβεβαιώσεις από τον γύρω μας κόσμο θα ήμασταν γνώστες της προσωπικής μας ασημαντότητας.
Η ενέργεια μας είναι ασήμαντη μόνο επειδή αναφέρεται σε ένα μηδαμινό ποσό συγκριτικά με αυτήν της γής, ή του κόσμου;
ενέργεια είμαστε...όπως ακριβώς κι όλα τα υπόλοιπα πλάσματα....
Αν είμαστε ενέργεια όπως ακριβώς όλα τα πλάσματα, τότε στην ερώτηση "τι είναι ο άνθρωπος" απαντάς ότι είναι ό,τι και όλα τα υπόλοιπα πλάσματα, ορισμός που σε τίποτα δε διαφοροποιεί τον άνθρωπο. Μονοδιάστατο όσο και ανεπαρκές.
Για "εκεί έξω" ο πλανήτης μας, είναι ένας κόκκος άμμου... σκέψου τώρα τι είναι είναι ένας μεμονωμένος άνθρωπος
ο άνθρωπος είναι σημαντικός μόνο για τους ίδιους τους ανθρώπους - και καλά κάνει-.
για ένα ... μυρμήγκι, ο άνθρωπος είναι αδιάφορος....
Άρα:
1. Για έναν άνθρωπο, η ύπαρξη του είναι σημαντική επειδή υπάρχει ο εγωϊσμός.
2. Για εξωκοσμικές οντότητες ή μεγέθη, ο άνθρωπος είναι ασημαντότητα της ασημαντότητας.
3. Για ένα μυρμήγκι, ο άνθρωπος είναι αδιάφορος.
Μόνο από τα πλάσματα του είδους μας, βρίσκουμε κάποια παρηγοριά, το λοιπόν. Και οι σκύλοι ή τα ανυπεράσπιστα ζώα που βρίσκονται στο έλεος (της αγάπης) μας, δεν είναι φίλοι, ούτε παρηγορητές μας.
Αναστασούλα, homo homini lupus. Ο άνθρωπος για τον άνθρωπο, λυκανθρωπίζει. Εκεί σαφώς, υπεισέρχεται ένας αρρωστιάρικος εγωϊσμός ποικίλων αιτιών κι όχι όταν θεωρούμε τους εαυτούς μας, σπουδαίους σε κάτι...
Επίσης, δεν υπάρχει γλωσσολογία και ερμηνευτική ψυχολογία των μυρμηγκιών για να διαπιστώσουμε ότι τα μυρμήγκια αδιαφορούν παντελώς για τους ανθρώπους επειδή υπάρχει διαφορά κλίμακας ανάμεσα τους. Από τη στιγμή που δεν κατανοούμε τα μυρμήγκια, θεωρώ -και δεν θα ήταν παράλογη μια τέτοια θεώρηση- ότι μια μυρμηγκίνα δεν θα ήταν αδύνατο να ερωτευτεί ένα παιδί ή μελετητή επιστήμονα των μυρμηγκιών που το κρατάνε στο χέρι και το περιεργάζονται με τα μάτια...
Εικάζουμε, ότι επειδή είναι δουλευταράδες (τα μυρμήγκια) ως είδος, στη σύντομη ζωή τους, δεν ασχολούνται με τα ανθρώπινα θεωρώντας τους, απλώς, γίγαντες που κρύβονται στις δικές τους γιγάντιες φωλιές, διακρίνοντας μια σαφή ομοιότητα μ'αυτούς, πιθανά...
Άσε που η ατάκα "αει χάσου μυρμηγκάκι" μας έχει φέρει τόσο κοντά όσο και μακρυά, μαζί.
Η ερώτηση "τι είναι άνθρωπος" δεν απαντιέται στην καρδιά της, με συγκριτικολογία. Τουτέστιν, ο άνθρωπος είναι ασήμαντος μπροστά στις πλανητικές μάζες ή τις ελκτικές δυνάμεις ανάμεσα στους πλανήτες κλπ. Ναι, είναι ασήμαντος. Αλλά τι είναι; Ασήμαντη ενεργειακή διάταξη; Αυτή είναι η πεποίθηση σου; Κι αν ακόμα, ισχύει αυτό, γιατί όταν κάνουμε έρωτα νιώθουμε σπουδαίοι; Όταν ξεγεννάμε παιδιά; Όλα παιχνίδια της εγωπάθειας; Όλα των όλων;
Το αν ο καθένας μας από μόνος του αποφασίσει τι είδους ενέργεια θέλει να είναι, είναι αυτό που τελικά στο γενικό σύνολο τον κάνει να έχει μια πλευρά... σκοτεινή ή φωτεινή.
Οι ενέργειες δεν αποφασίζονται. Απλώς ρέουν (ζωντάνια) ή παύει η ροή τους (νεκρότητα).
Προσέγγιση με βάση το θέλημα του καθενός μας μοιάζει σαν η ενέργεια μας να είναι διαθέσιμη όποτε τη θέλουμε εμείς ασχέτως εξωτερικών συνθηκών, κάτι που μας διαψεύδει όταν αντιμετωπίζουμε μια ανίατη νόσο (ή ακόμα και ιάσιμη).
Ο Άνθρωπος είναι ένα Λάθος της Φύσης
Αν ο άνθρωπος είναι λάθος της Φύσης, ποιο μπορεί να είναι το σωστό; Let's say: η μη ύπαρξη του ανθρώπινου είδους; Είμαστε ένα λάθος που κάνουμε τα λάθη να μοιάζουν με σωστά ώστε κάθε τι λαθεμένο να έχει μια διττή υπόσταση...; Pas mal..
μα δεν πειράζει, γιατί η ίδια έχει κάνει μεγαλύτερα
Εξαδάχτυλος Κοκός, πχ; Α, να χαθείς αντιφρονούντα.
Σου χω δουλειά
Γύρισα σελίδα στη καριέρα μου. Δεν ξαναγυρνάω στο τσίρκο...
Σημείωση: Το μήνυμα αυτό γράφτηκε 15 χρόνια πριν. Ο συντάκτης του πιθανόν να έχει αλλάξει απόψεις έκτοτε.
Δεσμώτης
Περιβόητο μέλος
Ο άνθρωπος είναι άνθρωπος. Ούτε ζώο ούτε θεός, αλλά ζωντανός. Γι αυτό και ο Θεός είναι "Θεός ζώντων"...
- Αν δεν είναι ζώο, γιατί αυτοανακηρύσσεται βασιλεύς των ζώων; Γιατί, όπως και αυτά, παρακινείται από τη φύση των ενστίκτων και τέλος, γιατί σκοτώνει;
- Αν δεν είναι Θεός, τότε γιατί συγχωρεί; Τι αντιπαραθέτεις στο "πλασμένος κατ'ομοίωσιν Θεού";
- Ο Θεός είναι Θεός ζώντων..ναι...εμμμ...και τότε ποιός είναι των νεκρών; Υπάρχει κάποιος εφεδρικός Θεός για τους θαμμένους /καμμένους ; Μήπως, οι νεκροί, είναι, όταν ο Θεός φοράει το πρόχειρο κοστούμι;
- Αν, προκειμένου να δώσουμε μια περιγραφή ουσιωδών γνωρισμάτων καταφεύγουμε στην αυτοεξήγηση (ο άνθρωπος είναι άνθρωπος) που δεν είναι εξήγηση αλλά παράταση του ακαθόριστου, ουσιαστικά υποβιβάζουμε την απορία μας και υποτιμούμε τον συλλογισμό μας καθώς καμία περιγραφή που να προέρχεται από κάποιον που νοιάζεται για αυτήν δεν θα περιέγραφε τόσο επιπόλαια, ακόμα και τη σκουριά. Δεν είναι Θεός, δεν είναι ζώο. Μου απαντάς στην ερώτηση "πόσο κάνει 1+1" ότι δεν κάνει 25. Δεν θα ήταν όμως, το ίδιο, αν είχα βάλει κάποιον επιθετικό προσδιορισμό στο "άνθρωπος". Τι νόημα θα είχε να τον περιγράψουμε πχ. σαν θεσπέσιο, αυτοκαταστροφικό; Ένας ζωγράφος, θα συμφωνούσε μαζί μου. Τι νόημα έχει το ηλιοβασίλεμα; Αν δεν έχει κάποιο νόημα γιατί να έχει η ζωγραφιά του ηλιοβασιλέματος (ή μιας ζωγραφισμένης ανθρώπινης καρικατούρας); Τότε θα είχες όλα τα δίκια του κόσμου αυτού και όλων των παράλληλων κόσμων να απαντήσεις "ο άνθρωπος είναι άνθρωπος"..
- Δεν μπορείς να κάνεις συσχετισμό ουσιαστικών με επίθετα χωρίς κοινή ρίζα. Μάλλον μπορείς, αλλά όχι στα πλαίσια μιας περιγραφής. Λες: ο άνθρωπος δεν είναι ζώο, ούτε Θεός, αλλά ζωντανός...Αν αντί του "ζωντανός" μου έγραφες "αστρόσκονη" φεριπείν, θα έμοιαζε πιο δόκιμο, γραμματικά τουλάχιστον συμβατό. Αλλά το πάθος σου να περιγράψεις τον Θεό σου, υπερτέρησε με τίμημα να δώσεις μια απάντηση μηδενικής βαρύτητας, κατ'εμέ.
- Α, και να μη ξεχάσω. Ως προς το "Θεός των ζώντων", δε πιστεύω να θεωρείς ότι έμβια όντα είναι μονάχα οι άνθρωποι κι ότι τα ζώα είναι ψοφίμια περιφερόμενα, γιατί έβγαλε μάτι αυτό. Θεός των ζώντων ήτοι μόνο των ανθρώπων; Ελλιπέστατη (πάλι κατ'εμέ) κριτική Θεού κι ανθρώπου.
Υ.γ. Κι εγώ τόσα χρόνια, νόμιζα ότι ήμουν αρκούδα, επειδή ανέκαθεν εκστασιαζόμουν από τον ήχο του ταμπούρλου.
Σημείωση: Το μήνυμα αυτό γράφτηκε 15 χρόνια πριν. Ο συντάκτης του πιθανόν να έχει αλλάξει απόψεις έκτοτε.
Δεσμώτης
Περιβόητο μέλος
...αφρος!
..ξυρίσματος;
..μπύρας;
..Πυροσβεστικός;
..της θάλασσας;
"Πάνω στου πελάου το σπιθάτο αφρό" που'λεγε κι ο Κ.Βάρναλης...δηλ. είμαστε σπιθάτοι;
..ή το εννοείς μεταφορικά: το πιο εκλεκτό κομμάτι της ζωής;
Αν αφρός σημαίνει οι φυσαλίδες στην επιφάνεια υγρού που βράζει ή βρίσκεται σε ζύμωση, καθώς και οτιδήποτε αφρώδες είναι λεπτό, ελαφρό και εύθραστο, τότε είμαστε βραστήρες του εαυτού μας που κάθε στιγμή διατρέχουμε τον κίνδυνο της εξάχνωσης...
Εξυπνούλικο.
?
Σημείωση: Το μήνυμα αυτό γράφτηκε 15 χρόνια πριν. Ο συντάκτης του πιθανόν να έχει αλλάξει απόψεις έκτοτε.
Δεσμώτης
Περιβόητο μέλος
'Ενα εκπεσόν ζώο τον θεωρούσε ο Νίτσε (με αυτά ή με άλλα λόγια), με τη γενικότερη φιλοσοφία του οποίου όμως έχω γενικά κάποιες ενστάσεις και κάποια ερωτηματικά γιατί πχ να μην δούμε τον άνθρωπο ως εκπεσόντα άγγελο ή γιατί να μην δούμε το εκπεσόν ζώον απλά ως μια παροδική εξελικτική κατάσταση, κοσμοθεωρία που θα συνέβαλλε και στην ανύψωσή μας. Αν δεχτούμε την νιτσεική αντίληψη, τότε απορώ με ποιό τρόπο θα οδηγηθούμε στον Υπεράνθρωπο που επικαλείται, ή για να το πω καλύτερα, πώς το εκπεσόν ζώον θα γίνει Υπεράνθρωπος, αν πρώτα δεν γίνει 'Ανθρωπος ;
Εκπεσών άγγελος θα ήταν ο άνθρωπος μόνο αν είχε διαβολικές προθέσεις και τότε θα ταυτιζόταν με τον Διάβολο (τον μοναδικό έκπτωτο άγγελο), τον κατά τον Μιγιάγκι devil-son.
Βρίσκω πιθανότερο να είμαστε ζώα που έχουν εκπέσει παρά άγγελοι γιατί η διαβολική θεώρηση του κόσμου μας "better reign in hell, than serve in heaven" είναι υψηλότατου στοχασμού, πράγμα που σπανίως συναντάς στους ανθρώπους. Κάτω από το πρίσμα αυτό, αν είμαστε εκπεσόντες, τότε πιο ρεαλιστικό είναι να εκπέσαμε σαν ζώα παρά σαν κάτι για το οποίο θα ελπίζαμε περισσότερο ως βελτιωτικό κάποιας μελλοντικής εξέλιξης.
Η ρομαντικότητα της φύσης σου (σαν σωστός υπερασπιστής της αγάπης και της πίστης στα ανθρώπινα) πάντως είναι αρκούντως συγκινητική. Με την ευκαιρία, ευχαριστώ που συμμετέχεις στα θέματα μου. Προσδίδεις μια πνευματικότητα που δύσκολα διαχωρίζει κανείς απο την αισθηματικότητα του λόγου σου..
Όσο για την έννοια του υπερανθρώπου, ο Νίτσε απλώς προφήτεψε τον superman. Αυτό τον καθιστά περισσότερο προφήτη και λιγότερο φιλόσοφο.
Δεν δύναται να υπάρξει ο υπεράνθρωπος όσο ο άνθρωπος θα γεννιέται και θα πεθαίνει. Όσο η φθαρτότητα του θα στέκει να του υπενθυμίζει πόσο ασήμαντα φαντάζουν όλα μπρος στην ιδέα και τη στιγμή του προσωπικού του θανάτου.
Εκτός κι αν ο Φρειδερίκος αναφέρθηκε σε ένα ανώτερο ον έχοντας υπόψιν τον Χριστό, για να εξισορροπήσει τις τύψεις από τα προαιώνια καυστικά του πονήματα επί του Χριστιανισμού και των απόψεων που πρέσβευε η διδασκαλία του. We'll never know. Βetter ask his sister!
Και κάτι για να ελαφρύνω την atmosphere: Αν το "Νίτσε" ήταν (αντρικό) όνομα τότε το θηλυκό θα ήταν, Νίτσα;
Σταγόνες βροχής..που σβήνουν στο χώμα..
Εύστοχη μεταφορά. Πέσαμε από τους ουρανούς (σαν σταλαγματιές βροχής) και στο χώμα καταλήγουμε, εκεί και εξαϋλωνόμαστε. Χωρίς να μας απασχολεί κάποιος προορισμός γιατί μετό το "σβήσιμο" δεν υπάρχει τρόπος να μάθουμε τι υπάρχει. Συνεχίζει να βρέχει χωρίς εμάς, απλώς...
...ο ίδιος ο Νίτσε αποφεύγει να δώσει μια σαφή περιγραφή για τον υπεράνθρωπο. Υποστηρίζεται, άλλωστε, ότι αγαπούσε να γράφει αινιγματικά και ποιητικά γιʼ αυτόν, έτσι οι εκτιμήσεις που γίνονται είναι σε κάποια σημεία υποκειμενικές…
Μα για να οριστεί ο Υπεράνθρωπος πρέπει να πούμε τι είναι άνθρωπος...και σίγουρα δε μας καλύπτει μια καθαρά ετυμολογική ερμηνεία του "άνω θρώσκω"...δηλ. αν κάτω θρώσκει, είναι μη άνθρωπος;
Και σκοπίμως, αποφεύγεται από τον αινιγματικά ευφυή Freidrich, να ορίσει τον υπεράνθρωπο γιατί θα χρειαζόταν να γίνει στιχοπλόκος κι ας μη ξεχνάμε πως δεν υπήρξε ανθρωπολόγος μήτε ποιητής, αλλά φιλόσοφος.
Άσε που υπο τη βάση ενός ορισμού του ανθρώπου θα χρειαζόταν να κάνει την αναγωγή του στονυπεράνθρωπο. Καλύτερα το αφηρημένο. Είναι πιο απροσπέλαστο.
Για μένα, πάντως, το ερώτημα τι είναι ο άνθρωπος εμπεριέχει και το τι μπορεί να γίνει ο άνθρωπος. Και ο stangelove κάπως έτσι το αντιμετωπίζει αν εννόησα καλώς.
Πολύ σωστά. Απολύτως, συμφωνώ.
Λοιπόν, το θέμα που άνοιξες αγαπητέ Uluru είναι τόσο ευρύ που μπορεί να χωρέσει το περιεχόμενο και τις προβληματικές πληθώρας θεματικών.
Ας χωρέσει, λοιπόν. Άκυρο. Μακάρι να χωρέσει. Άκυρο. Κάντο να χωρέσει.
Σημείωση: Το μήνυμα αυτό γράφτηκε 15 χρόνια πριν. Ο συντάκτης του πιθανόν να έχει αλλάξει απόψεις έκτοτε.
Δεσμώτης
Περιβόητο μέλος
Γιώργος Κωνσταντίνου – Μάρω Κοντού – «Η γυνή να φοβήται τον Άνδρα»
Κωνσταντίνου: Αυτό που σου λέω
Κοντού: Αυτό που σου λέω εγώ.
Κωνσταντίνου: Σύνελθε Ελένη.
Κοντού: Σύνελθε εσύ, Αντωνάκη.
Κωνσταντίνου: Πρόσεχε, Ελενίτσα, γιατί εγώ είμαι παλάβρας. Δε λογαριάζω τίποτα. Παίρνω αυτή τη στιγμή το καπελάκι μου και φεύγω.
Κοντού: Άκουσε να δεις Αντωνάκη μου… δέκα χρόνια μʼ έπρηξες «παίρνω το καπελάκι μου» και «παίρνω το καπελάκι μου». Ε, λοιπόν πάρε το καπελάκι σου και ώρα καλή στην πρύμνη σου και αγέρα στα πανιά σου.
Κωνσταντίνου: Αααααα, με καπέλωσε. Φεύγωωωω…. Φεύγωωωω
Σημείωση: Το μήνυμα αυτό γράφτηκε 15 χρόνια πριν. Ο συντάκτης του πιθανόν να έχει αλλάξει απόψεις έκτοτε.
Δεσμώτης
Περιβόητο μέλος
Ας κάνω και μια σύνδεση με τα παραπάνω, τώρα για να μείνω και στο θέμα μας: Το πρώτο στάδιο φτάνει σ'εκείνο το σημείο όπου αμφιβάλλουμε για μας με δογματικό τρόπο, και κάθε ανώτερος άνθρωπος φτάνει σ'αυτό το στάδιο. Το δεύτερο στάδιο φτάνει σ'εκείνο το σημείο όπου αμφιβάλλουμε για μας και την αμφιβολία μας, και λίγοι άνθρωποι το αγγίζουν στη σύντομη, ήδη μεγάλη, διάρκεια ζωής τους.
Γνωρίζω τον εαυτό μου σημαίνει σφάλλω, και ο χρησμός που λέει "γνώθι σαυτόν" προτείνει έναν άθλο μεγαλύτερο από αυτούς του Ηρακλή κι ένα αίνιγμα σκοτεινότερο από αυτό της Σφίγγας. Να μη γνωρίζεις τον εαυτό σου συνειδητά, ιδού η οδός.
Και να μη γνωρίζεις τον εαυτό σου συνειδητά, αυτή είναι η ενεργητική λειτουργία της ειρωνείας. Δεν γνωρίζω σημαντικότερο, ούτε χαρακτηριστικότερο στοιχείο του ανθρώπου που είναι πράγματι μεγάλος από την υπομονετική και εκφραστική ανάλυση των τρόπων προκειμένου να μη γνωρίζουμε τον εαυτό μας, τη συνειδητή καταγραφή της ασυνειδησίας των συνειδήσεων μας, τη μεταφυσική των αυτόνομων ίσκιων, την ποίηση του λυκόφωτος της διάψευσης.
Αλλά πάντα υπάρχει κάτι που μας πλανεύει, πάντα κάποια ανάλυσή μας χάνει την οξυδέρκεια της, πάντα η αλήθεια, ακόμα και ψευδής, βρίσκεται πέρα μακριά στο βάθος. Κι αυτό είναι που μας κουράζει περισσότερο κι από την ίδια τη ζωή αν η ζωή μας κουράζει, περισσότερο κι απο τη γνώση και το στοχασμό γύρω από τη ζωή, που πάντα κουράζουν.
Αυτά όμως είναι τόσο ανθρώπινα. Αυτά που μας κάνουν ανθρώπους.
Σημείωση: Το μήνυμα αυτό γράφτηκε 15 χρόνια πριν. Ο συντάκτης του πιθανόν να έχει αλλάξει απόψεις έκτοτε.
Δεσμώτης
Περιβόητο μέλος
Γι΄αυτό στους ορισμούς του ανθρώπου είναι συχνή η χρήση της φράσης "ο άνθρωπος είναι ένα ζώο..." και ένα επίθετο, ή "ο άνθρωπος είναι ένα ζώο που..." και ακολουθεί το τι κάνει.
"Ο άνθρωπος είναι ένα άρρωστο ζώο", είπε ο Ρουσό, και εν μέρει είναι αλήθεια. "Ο άνθρωπος είναι ένα έλλογο ζώο", λέει η Εκκλησία, και εν μέρει είναι αλήθεια. "Ο άνθρωπος είναι ένα ζώο που χρησιμοποιεί εργαλεία", λέει ο Καρλάιλ, και εν μέρει είναι αλήθεια.
Αλλά όλοι αυτοί οι ορισμοί, καθώς και άλλοι σαν αυτούς, είναι πάντα ατελείς και μονομερείς. Ο λόγος είναι πολύ απλός: δεν είναι εύκολο να διακρίνει κανείς τον άνθρωπο από τα ζώα, διότι δεν υπάρχει ασφαλές κριτήριο για να διακρίνει κανείς τον άνθρωπο από τα ζώα. Οι ανθρώπνες ζωές λαμβάνουν χώρα στην ίδια μυστική ασυνειδησία όπως ακριβώς και οι ζωές των ζώων. Οι ίδιοι εσώτατοι νόμοι που διέπουν έξωθεν τα ένστικτα των ζώων διέπουν, επίσης έξωθεν, την ευφυϊα του ανθρώπου, που φαίνεται να μην είναι τίποτα περισσότερο από ένα ένστκτο εν τω γίγνεσθαι, ασυνείδητο όπως κάθε ένστιτκο, λιγότερο τέλειο γιατί είναι ακόμα εν τω γίγνεσθαι.
"Όλα προέρχονται από το άλογον" διαβάζουμε στην Ελληνική Ανθολογία. Και, πράγματι όλα προέρχονται από το άλογον. Εκτός από τα μαθηματικά, που έχουν να κάνουν μόνο με αριθμούς νεκρούς και κενούς τύπους, και γι'αυτό μπορεί να είναι απολύτως λογικά, η επιστήμη δεν είναι παρά παιχνίδι παιδιών το σούρουπο, σαν να θέλεις να πιάσεις τους ίσκιους των πουλιών και να σταματήσεις τις σκιές των χορταριών στον άνεμο.
Και είναι περίεργο και παράξενο συνάμα πως, ενώ δεν είναι εύκολο να βρεθούν λέξεις με τις οποίες μπορούμε πράγματι να ορίσουμε τον άνθρωπο διαφοοποιώντας τον από τα ζώα, είναι ωστόσο εύκολο να βρεθεί τρόπος για να διαφοροποιήσουμε τον ανώτερο άνθρωπο από το συνηθισμένο άνθρωπο.
Ποτέ δε ξέχασα εκείνη τη φράση του Χέκελ, (Ernst Haeckel, 1834 - 1919, Γερμανός εξελικτικός ζωολόγος, από τους πρώτους υποστηρικτές της θεωρίας του Δαρβίνου) του γνωστού βιολόγου, που διάβασα στην παιδική ηλικία της ευφυίας, εποχή που διαβάζει κανείς εκλαϊκευμένα επιστημονικά συγγράματα και κριτικές ενάντια στη θρησκεία. Η φράση είναι αυτή ή περίπου αυτή:
ο ανώτερος άνθρωπος (ο Καντ ή ο Γκαίτε, νομίζω πως λέει) βρίσκεται πολύ πιο μακριά από το συνηθισμένο άνθρωπο απ΄ό,τι ο συνηθισμένος άνθρωπος από τον πίθηκο.
Ποτέ δεν ξέχασα αυτή τη φράση, γιατί είναι αληθινή.
Ανάμεσα σ'εμένα, που είμαι ασήμαντος στην ιεραρχία αυτών που στοχάζονται, κι έναν χωρικό από το άνω βουρδούμπασι (!) υπάρχει, ασφαλώς, μεγαλύτερη απόσταση απ'ό,τι ανάμεσα σε αυτόν τον χωρικό και, δεν λέω έναν πίθηκο, αλλά μια γάτα ή ένα σκύλο.
Κανένας από μας, από τη γάτα ως εμένα δεν ορίζει όντως τη ζωή που του έχει επιβληθεί ή το πεπρωμένο που του έχει δοθεί. Όλοι απορρέουμε εξίσου από κάτι που αγνοώ, σκιές κινήσεων κάποιου άλλου, ενσαρκωμένες εντυπώσεις, συνέπειες που αισθάνονται. Αλλά ανάμεσα σ'εμένα και τον χωρικό υπάρχει μια ποιοτική διαφορά, που προέρχεται από την ύπαρξη σ'εμένα της αφηρημένης σκέψης και της ανιδιοτελούς συγκίνησης. Ενώ ανάμεσα σ'αυτόν και τη γάτα δεν υπάρχει, στο πνεύμα, παρά μια διαφορά στη διαβάθμιση.
Ο ανώτερος άνθρωπος διαφέρει από τον κατώτερο άνθρωπο, και από τα αδέρφια του τα ζώα, χάρη στην ιδιότητα της ειρωνείας. Η ειρωνεία είναι η πρώτη ένδειξη ότι η συνείδηση απέκτησε συνείδηση του εαυτού της.
Σημείωση: Το μήνυμα αυτό γράφτηκε 15 χρόνια πριν. Ο συντάκτης του πιθανόν να έχει αλλάξει απόψεις έκτοτε.
-
Το forum μας χρησιμοποιεί cookies για να βελτιστοποιήσει την εμπειρία σας.
Συνεχίζοντας την περιήγησή σας, συναινείτε στη χρήση cookies στον περιηγητή σας.