13-08-09
15:03
Πολύ απλά, αυτό που βλέπει ο άνθρωπος από τον κόσμο γύρω του είναι μοναχά ο εαυτός του κι όχι η πραγματική υπόσταση των καταστάσεων. Μ' αυτόν παλεύει, μ' αυτόν καταγίνεται και η εικόνα που έχει για το περιβάλλον του είναι αυτή που διατηρεί για το πρόσωπό του.
Μισό λεπτό... το ότι ο άνθρωπος παλεύει με τον εαυτό του δεν σημαίνει και ότι δεν μπορεί να έχει αντίληψη της πραγματικότητας. Θα έλεγα μάλλον ότι ο άνθρωπος "κρίνει" την πραγματικότητα, αυτά δηλαδή που συμβαίνουν γύρω του, με βάση την αντίληψη που έχει για τα πράγματα, αλλά δε σημαίνει σε καμία των περιπτώσεων ότι η πραγματικότητα αυτή καθ' αυτή διαμορφώνεται από τον ίδιο.
Ας δεχθώ ότι ισχύει μόνο αυτό που λες εδώ. Τότε επιβεβαιώνεται η άποψη ότι πράγματι ο άνθρωπος ζει μέσα σε μια πραγματικότητα που κατασκευάζει από μόνος του, δηλαδή σύμφωνα με το αρχικό μας παράδειγμα, ζει στην "όαση" και όχι στην "έρημο".
Εγώ λέω ότι ο άνθρωπος μπορεί να ερμηνεύσει το κάθε πράγμα που βιώνει διαφορετικά από κάποιον άλλο, αλλά όχι ότι κατασκευάζει την πραγματικότητα από μόνος του.
Και επειδή εμένα μου αρέσουν τα συγκεκριμένα παραδείγματα: Αν υποθέσουμε ότι κάποιος είναι φτωχός από υλικής απόψεως. Ζει σε ένα σπιτάκι, με μια καρέκλα, ένα τραπέζι και ένα κρεββάτι και τρώει κάθε μέρα ένα κομμάτι ψωμί, ωστόσο αυτός ο άνθρωπος αισθάνεται πλήρης ή αν θες πλούσιος. Η πραγματικότητα είναι ότι δεν ζει σε βίλα, αυτό δεν αμφισβητείται. Η πληρότητα που νιώθει είναι αποτέλεσμα της αντίληψης του για τα πράγματα. Δεν ξέρω αν γίνομαι κατανοητή;
Ας θυμίσω κάτι άλλο. Έχεις ακούσει ποτέ το "έκλαιγα γιατί δεν είχα παπούτσια, μέχρι που είδα κάποιον που δεν είχε πόδια"; Αυτό συνοψίζει ακριβώς αυτό που θέλω να πω: Έχουμε μια πραγματικότητα, το ότι δεν έχω παπούτσια. Αυτό μου δημιουργεί μια θλίψη, γιατί τα θεωρώ απαραίτητα. Κάποια στιγμή βλέπω κάποιον που δεν έχει πόδια και σκέφτομαι ότι είμαι τυχερή που εγώ έχω. Τότε τα παπούτσια μπαίνουν σε δεύτερη μοίρα και δεν με ενοχλεί πια. Έχει αλλάξει ο τρόπος που βλέπω την κατάστασή μου, αλλά όχι και η ίδια η κατάστασή μου. Εξακολουθώ να μην έχω παπούτσια. Δεν με ενοχλεί πια, αλλά δεν σημαίνει επειδή έπαψε να με ενοχλεί, ότι απέκτησα παπούτσια.
Το ανέφερε νομίζω και ο Λόρυ. Ο Νας δεν έπαψε να είναι ασθενής. Απλά βρήκε τρόπο να ζήσει με αυτό. Αν θυμάσαι, για κάθε καινούργιο πρόσωπο που τον πλησίαζε, ζητούσε από κάποιον άλλο να του επιβεβαιώσει ότι τον έβλεπε. Και επιπλέον ο ίδιος εξακολουθούσε να βλέπει τους ανύπαρκτους ανθρώπους, απλά δεν έδινε πια σημασία. Το ότι έμαθε να "χαλιναγωγεί" τη σχιζοφρένεια, δε σημαίνει ότι τη θεράπευσε.Μια άλλη θεώρηση της ψυχασθένειας πάντως είναι πως πρόκειται για διαφορετικό τρόπο αντίληψης της ίδιας πραγματικότητας που όλοι βιώνουμε, συνεπώς πρόκειται για "μετακίνηση του σημείου συναρμογής", όπως λέει ο Δον Χουάν, του ενεργειακού δηλαδή κόμβου με τον οποίο συντονιζόμαστε με μια συγκεκριμένη "συχνότητα" της ύπαρξης. Αυτό που κάνει τον άνθρωπο "ασθενή" λοιπόν σ' αυτήν την περίπτωση, είναι ότι δεν αναγνωρίζει την ύπαρξη δύο διαφορετικών τρόπων αντίληψης, της δικής μας δηλαδή και της δικής του, με αποτέλεσμα να μην είναι λειτουργικός μέσα στη δική μας πραγματικότητα. Παράδειγμα που μπορεί να ενισχύσει αυτά που γράφω, είναι η περίπτωση του νομπελίστα μαθηματικού John Forbes Nash Jr, την ιστορία του οποίου είδαμε στην ταινία "Ένας υπέροχος άνθρωπος (A beautiful mind) με τον Ράσσελ Κρόυ. Από τη στιγμή που ο ίδιος αναγνώρισε ότι μπορεί να αντιλαμβάνεται την πραγματικότητα διαφορετικά από εμάς τους υπόλοιπους, έπαψε να είναι ασθενής.
Εξάλλου είναι γνωστό ότι ο καλύτερος τρόπος για να βοηθήσεις έναν "τρελό" είναι να ενστερνιστείς την τρέλα του, όπως είδαμε και στην πραγματική ιστορία του Patch Adams, τον οποίο ενσάρκωσε στη μεγάλη οθόνη ο Ρόμπιν Ουίλιαμς. Από τη στιγμή που υπάρχει έστω κι ένας που "βλέπει" το ίδιο πράγμα με τον τρελό, εκείνος παύει αυτόματα να είναι τρελός, αφού αποκτά σημείο αναφοράς. Πράγματι λοιπόν, εφόσον δεχτούμε ότι όλα είναι ψευδαίσθηση, τότε δεν υπάρχουν ψυχασθενείς. Να θυμάσαι πως ο μόνος λόγος για τον οποίο η πραγματικότητα την οποία βιώνουμε δείχνει τόσο συμπαγής, είναι επειδή έχουμε συμφωνήσει όλοι σε αυτήν. Ο σωστός όρος τελικά δεν είναι "Πραγματικότητα", αλλά "Συναινετική Πραγματικότητα"
Θα έλεγα να μην μπούμε σε παραδείγματα με ψυχασθένειες, διότι αφ' ενός δεν είμαστε αρμόδιοι να μιλάμε, αφ΄ετέρου είναι ιδιαίτερες καταστάσεις και θα προξενήσουν χάος στην κουβέντα.
Απλά να σου απαντήσω ότι δεν μπορείς να ενστερνιστείς την κάθε τρέλα και το ότι αποκτά σημείο αναφοράς, δεν την αναιρεί αυτομάτως. Αν π.χ. κάποιος "λοξεύσει" και αρχίσει και βλέπει γύρω του τέρατα και θέλει να πάρει ένα μαχαίρι και να τα σκοτώσει, τι μπορείς να ενστερνιστείς σε αυτό και πως θα βοηθήσεις αν του δώσεις σημείο αναφοράς. Γι' αυτό θα έλεγα να αφήσουμε τις "ιδιαίτερες" καταστάσεις εκτός κουβέντας.
Τώρα όσον αφορά σε αυτό που ονομάζεις "συναινετική πραγματικότητα" δεν είναι σωστή νομίζω η λέξη συναινετική, αλλά η λέξη "συμβατική". Οι συμβάσεις όμως είναι απαραίτητες για να λειτουργήσει η κοινωνία ή και ο ίδιος ο άνθρωπος αν θες, αλλά εκτός αυτού βασίζονται και σε μια πραγματικότητα, δεν είναι τελείως αυθαίρετες.
Να σε πάω σε μια πιο οικεία σύμβαση, αυτή της γλώσσας. Ας πάρουμε ένα σκεύος στο οποίο μαγειρεύουμε. Εμείς οι Έλληνες το ονομάζουμε κατσαρόλα. Οι Άγγλοι πάλι το λένε ποτ. Αν πεις στον Άγγλο "κατσαρόλα" δεν θα καταλάβει τίποτα. Το ίδιο και ο Έλληνας αν του πεις "ποτ". Αν το δουν όμως και οι δύο, ξέρουν πολύ καλά τι είναι. Το μαγειρικό σκεύος λοιπόν είναι η πραγματικότητα και υπάρχει. Το ότι ο Έλληνας το αντιλαμβάνεται ως "κατσαρόλα" και ο Άγγλος ως "ποτ" έχει να κάνει με τη σύμβαση της γλώσσας. Φαντάσου τώρα να μην υπήρχε καμία σύμβαση και ο καθένας να το ονόμαζε όπως ήθελε, ο ένας να το έλεγε "μπρίκι", ο άλλος "νερό", ένας τρίτος "ντουντού" κλπ. Έχεις ιδέα τι θα γινόταν;
Σημείωση: Το μήνυμα αυτό γράφτηκε 14 χρόνια πριν. Ο συντάκτης του πιθανόν να έχει αλλάξει απόψεις έκτοτε.
11-08-09
15:10
Ο άνθρωπος οφείλει να βρίσκεται σε αέναη πάλη με τον εαυτό του. Δεν καταλαβαίνω όμως, πως συνάγεται εξ' αυτού το συμπέρασμα ότι το σύμπαν που ζει ο καθένας μας είναι μια παραίσθηση. Αν θες μου εξηγείς λίγο το συλλογισμό σου.Πράγμα που σημαίνει ότι ο άνθρωπος βρίσκεται σε μια αέναη πάλη με τον εαυτό του, εκ καταβολής. Συμφωνώ απόλυτα με αυτήν την άποψη και θα ήθελα να την υπογραμμίσω ώστε να μην περάσει απαρατήρητη. Αυτός είναι κι ένας απ' τους λόγους που θεωρώ ότι το σύμπαν μέσα στο οποίο ζει ο καθένας μας δεν είναι παρά μία παραίσθηση, παρά τις εύλογες αντιρρήσεις που εκφράζει παρακάτω η Ciby.
Την θεωρία αυτή την έχω ακούσει και για να είμαι ειλικρινής κατά βάθος το πιστεύω. Είναι αυτό που λένε οι παλαιότεροι "μη γκρινιάζεις γιατί είναι γρουσουζιά". Επειδή γενικά πιστεύω σε ... πως να το πω.... σε "μεταφυσικά" πράγματα, δεν μπορώ να αποκλείσω με την ψυχρή λογική κάτι τέτοιο. Όμως αναρωτιέμαι συχνά μήπως και πάλι είναι θέμα οπτικής. Θέλω να πω, ότι καθημερινά μας συμβαίνουν είτε στους ίδιους, είτε γύρω μας διάφορα πράγματα. Από απλά, π.χ. το να μη βρίσκεις να παρκάρεις ή να συναντάς κίνηση μέχρι πιο σοβαρά, π.χ. ένα ατύχημα. Αν εκείνη τη στιγμή σκεφτείς λογικά την στατιστική πιθανότητα να σου συμβεί κάτι τέτοιο, τότε θα διαπιστώσεις ότι δεν το "τραβάς" σα μαγνήτης, απλά θα συνέβαινε κάποτε. Είναι δηλαδή και θέμα αντίληψης των πραγμάτων, όσο μεγιστοποιείς το παραμικρό που σου συμβαίνει, τόσο νιώθεις να έχεις φάει μούντζα. Υπάρχουν όμως και άπειρα καλά μικρά ή και πιο μεγάλα πράγματα που μας συμβαίνουν καθημερινά και δεν τους δίνουμε τις διαστάσεις που θα έπρεπε. Ας πούμε το ότι σήμερα μπόρεσες να απολαύσεις έναν καφέ στην Πλάκα με ένα φίλο και να πεις δυο κουβέντες. Αυτά δυστυχώς δεν τα καταχωρούμε στα θετικά που μας συμβαίνουν, γιατί απλά τα θεωρούμε δεδομένα. Δεν είναι όμως καθόλου δεδομένα. Το ότι δεν τα "βλέπουμε" δε σημαίνει ότι δεν συμβαίνουν, απλά εμείς επιλέγουμε να μην τα βλέπουμε.Πολύ σωστά, αυτό είναι μια πτυχή εκείνου που ήθελα να πω με το τελευταίο μου ποστ. Θα παρατηρήσω ωστόσο, σε συνέχεια αυτού που λες, ότι στις περισσότερες περιπτώσεις, όταν βλέπεις τα πράγματα με μίζερη, όπως το ορίζεις οπτική, με κάποιο μυστηριώδη τρόπο έλκεις επάνω σου συνεχώς τις κακές και ατυχείς καταστάσεις, οι οποίες έρχονται για να επιβεβαιώσουν στην ουσία την οπτική σου. Εάν πάλι βλέπεις τα πράγματα μ' αισιόδοξο τρόπο, αποκτάς μεγάλη "τύχη" και οι καταστάσεις αποβαίνουν παραδόξως θετικά, στη συνήθη περίπτωση.
Δεν αντιλέγω, απλά δε νομίζω ότι τρελαίνεσαι επειδή βλέπεις μια άλλη πραγματικότητα, αλλά επειδή χάνεις την αντικειμενική πραγματικότητα. Θέλω να πω, αν βλέπεις π.χ. μια κουρτίνα και ένας άλλος στον ίδιο χώρο την βλέπει ως φάντασμα και όχι ως κουρτίνα και εν συνεχεία εσύ αρχίσεις να τη βλέπεις επίσης ως φάντασμα, αυτό δε συμβαίνει επειδή έπαψε να είναι κουρτίνα, αλλά επειδή εσύ θες να βλέπεις πλέον ένα φάντασμα. Η πραγματικότητα της κουρτίνας εξακολουθεί να υφίσταται.Δεν θα πρέπει ωστόσο να ξεχνούμε ότι πολλοί φιλόσοφοι αποδέχονται πως η πραγματικότητα ορίζεται από τον παρατηρητή. Πράγματι, τα μάτια μας δεν είναι κάμερες, οι οποίες καταγράφουν με αντικειμενικό τρόπο την πραγματικότητα, αλλά η εικόνα που σχηματίζουμε για τον κόσμο γύρω μας είναι απλά μια προσομοίωση, ένα μοντέλο που δημιουργείται στο μυαλό μας, το οποίο περιλαμβάνει το κλάσμα εκείνο των άπειρων στοιχείων που αποτελούν τον κόσμο μας, το οποίο εμείς επιλέγουμε να προσέξουμε συνειδητά. Έτσι, από κάποια άποψη, σε κάθε περίπτωση αυτό που ορίζουμε ως πραγματικότητα υπάρχει μόνο στο μυαλό ενός ανθρώπου, το βλέπει μόνο αυτός. Από την άλλη πλευρά, η αλληλεπίδραση μεταξύ των ανθρώπων καθιστά βέβαιο ότι από κάθε μας παραίσθηση επηρεάζονται κατά τι και κάποιοι άλλοι άνθρωποι. Γνωρίζεις ίσως ότι η ψυχασθένειες είναι και μεταδοτικές, ότι εάν ζεις στο ίδιο περιβάλλον με κάποιο ψυχωτικό διαστρεβλώνεται σε μεγάλο βαθμό και η δική σου αντίληψη των πραγμάτων, μέχρι που τελικά μπορεί κι εσύ να τρελαθείς. Είναι αυτό που ονομάζεται "Δισχιδής Ψύχωση".
Θα ήθελα όμως να μη μπούμε σε περιπτώσεις ψυχασθένειας, διότι θα χάσουμε τη μπάλα. Εν τούτοις να σου πω ότι, αν όλα ήταν ψευδαίσθηση τότε δεν θα υπήρχαν ψυχασθενείς. Σκέψου το λίγο.
Σωστό το παράδειγμά σου. Σκέψου όμως ότι μόνο ο άνθρωπος έχει την ικανότητα να αποδώσει πνευματικές και συμβολικές ιδιότητες στο φυτό το οποίο βλέπει, οι οποίες βρίσκονται πέρα από τη στενή χρηστική του υπόσταση. Για παράδειγμα, οι αρχαίοι θεώρησαν τα δένδρα "ιερά", τους απέδωσαν άυλες οντότητες οι οποίες κατοικούν εντός τους και τα συσχέτισαν άρρηκτα με ένα αρχέτυπο, εκείνο της στήλης που συνδέει τη Γη με τον Ουρανό. Έτσι, κατά την ιουδαιοχριστιανική παράδοση στον παράδεισο υπήρχαν το Δένδρο της Ζωής και το Δένδρο της Γνώσης, ενώ κατά τη σκανδιναυική παράδοση μια γιγάντια φλαμουριά στηρίζει στα κλαδιά της τη Γη. Ακόμη και ο Νεύτωνας απέδωσε συμβολικά την ιδέα που του ήρθε ξαφνικά για τη βαρύτητα, σ' ένα μήλο που έπεσε από μια μηλιά κάτω από την οποία καθόταν. Δεν είναι τυχαίο ότι η ίδια μηλιά ήταν συμβολικά το "Δένδρο της Γνώσης", συνεπώς εκείνος υπονόησε ότι η γνώση αυτή του ήρθε κατευθείαν από τον ουρανό. Πίστεψέ με, είναι πολύ μεγάλη η διαφορά μεταξύ εκείνου που κοιτώντας ένα δένδρο βλέπει απλά έναν φυτικό οργανισμό, κι εκείνου που βλέπει ένα αρχέτυπο ή κάτι το "ιερό".
Αυτό είναι θέμα οπτικής. Σε αυτό δεν διαφωνούμε, οι άνθρωποι έχουν διαφορετική οπτική, η οποία επηρεάζεται από τη διάφορους παράγοντες, όπως η γνώση, η πρόοδος της επιστήμης, η θρησκευτικές αντιλήψεις κλπ...
Η δική μου ένσταση έχει να κάνει με την απολυτόττητα της παραίσθησης. Δεν διαφωνώ ότι π.χ. το δέντρο είναι για μένα κάτι διαφορετικό από αυτό που ήταν για τους αρχαίους π.χ. Αιγυπτίους ή όποιους άλλους. Ακόμα και με σύγχρονους λαούς μπορεί να βρεις διαφορές, π.χ. το χιόνι και ο πάγος για τους Εσκιμώους υπήρξε δομικό υλικό, ενώ εγώ π.χ. το βλέπω σαν παιχνίδι. Η πραγματικότητα του χιονιού ή του δέντρου όμως υφίσταται έτσι κι αλλιώς, άσχετα από το πως το βλέπουμε.
Όχι, έχεις δίκιο. Ο στόχος είναι κατά την παράδοση "Η Πόλη των Πυραμίδων", ό,τι κι αν σημαίνει αυτό...
Αλίμονο αν δεν ήταν!
Σημείωση: Το μήνυμα αυτό γράφτηκε 14 χρόνια πριν. Ο συντάκτης του πιθανόν να έχει αλλάξει απόψεις έκτοτε.
10-08-09
16:09
Το παρόν θέμα μου προέκυψε μετά από μια απρόσμενη ερώτηση που μου απηύθυνε κάποιος φίλος σήμερα:
"Έστω ότι κάποιος άνθρωπος βρίσκεται στην έρημο κι άξαφνα βλέπει μπροστά του μία όαση. Θέλει πραγματικά μέσα του να φτάσει στην όαση. Ο άνθρωπος αυτός πού ζει λοιπόν, στην έρημο ή στην όαση;".
Ζει και στα δύο. Και τα δύο επιδρούν πάνω του. Η έρημος είναι η πραγματικότητα στην οποία βρίσκεται. Η όαση είναι αυτό που επιθυμεί και ίσως, αν τα καταφέρει, η πραγματικότητα σε μια μελλοντική στιγμή.
Δεν μπορώ να πω ότι ζει στην όαση, γιατί τότε δεν θα καιγόταν από τον ήλιο και την άμμο της ερήμου, τα οποία σίγουρα τα νιώθει. Δεν μπορώ να πω όμως ότι ζει και τελείως στην έρημο, γιατί τότε δεν θα τον ένοιαζε η όαση, θα είχε αποδεχτεί απολύτως την έρημο.
Νομίζω δε ότι η έρημος είναι η διαδικασία που σε κάνει να εκτιμάς την όαση. Μια όαση χωρίς την έρημο δεν έχει αξία ύπαρξης. Μια έρημος χωρίς όαση, θα σήμαινε έλλειψη ελπίδας και τέλος ζωής. Άρα και τα δύο πρέπει να υπάρχουν και να ζουν μέσα μας κι εμείς σε αυτά.
Το πρόβλημα για μένα δεν είναι να είσαι στο ένα και να προσπαθείς να φτάσεις στο άλλο. Το πρόβλημα είναι να είσαι στο ένα και να νομίζεις ότι είσαι στο άλλο.
Αν δηλαδή κάποιος είναι στην έρημο και νομίζει ότι είναι στην όαση, τότε είναι απροστάτευτος από τους κινδύνους της ερήμου. Αν πάλι κάποιος είναι στην όαση και νομίζει ότι είναι στην έρημο, τότε δεν μπορεί να απολαύσει την όαση.
Θέλω εν ολίγοις να πω, ότι τυχαίνει σε όλους μας να είμαστε σε ένα μέρος ή σε μια κατάσταση και να έχουμε στο μυαλό μας ένα άλλο μέρος ή μια άλλη κατάσταση. Το σώμα μας εδώ και το μυαλό άλλου. Είναι το δικαίωμα μας στο όνειρο, στην ελπίδα, το κίνητρο για να συνεχίσουμε, ο στόχος που θέλουμε να φτάσουμε ή απλά και μόνο μια ανάγκη για να ξεφύγουμε από την πραγματικότητα. Ένας κόσμος δικός μας.
Η πραγματικότητα όμως είναι κι αυτή κομμάτι μας. Την οποία πρέπει να βιώνουμε και να αντιμετωπίζουμε και η οποία κινείται ανεξάρτητα από τον στόχο. Αν εμείς λοιπόν είμαστε μονίμως καρφωμένοι στο στόχο, θα χάσουμε πράγματα από την πραγματικότητα της στιγμής.
Για μένα λοιπόν ζούμε και στα δύο, άλλες φορές περισσότερο στο ένα και άλλες στο άλλο. Αλλά όχι μόνο στο ένα ή μόνο στο άλλο.
Σημείωση: Το μήνυμα αυτό γράφτηκε 14 χρόνια πριν. Ο συντάκτης του πιθανόν να έχει αλλάξει απόψεις έκτοτε.