13-08-09
15:03
Πολύ απλά, αυτό που βλέπει ο άνθρωπος από τον κόσμο γύρω του είναι μοναχά ο εαυτός του κι όχι η πραγματική υπόσταση των καταστάσεων. Μ' αυτόν παλεύει, μ' αυτόν καταγίνεται και η εικόνα που έχει για το περιβάλλον του είναι αυτή που διατηρεί για το πρόσωπό του.
Μισό λεπτό... το ότι ο άνθρωπος παλεύει με τον εαυτό του δεν σημαίνει και ότι δεν μπορεί να έχει αντίληψη της πραγματικότητας. Θα έλεγα μάλλον ότι ο άνθρωπος "κρίνει" την πραγματικότητα, αυτά δηλαδή που συμβαίνουν γύρω του, με βάση την αντίληψη που έχει για τα πράγματα, αλλά δε σημαίνει σε καμία των περιπτώσεων ότι η πραγματικότητα αυτή καθ' αυτή διαμορφώνεται από τον ίδιο.
Ας δεχθώ ότι ισχύει μόνο αυτό που λες εδώ. Τότε επιβεβαιώνεται η άποψη ότι πράγματι ο άνθρωπος ζει μέσα σε μια πραγματικότητα που κατασκευάζει από μόνος του, δηλαδή σύμφωνα με το αρχικό μας παράδειγμα, ζει στην "όαση" και όχι στην "έρημο".
Εγώ λέω ότι ο άνθρωπος μπορεί να ερμηνεύσει το κάθε πράγμα που βιώνει διαφορετικά από κάποιον άλλο, αλλά όχι ότι κατασκευάζει την πραγματικότητα από μόνος του.
Και επειδή εμένα μου αρέσουν τα συγκεκριμένα παραδείγματα: Αν υποθέσουμε ότι κάποιος είναι φτωχός από υλικής απόψεως. Ζει σε ένα σπιτάκι, με μια καρέκλα, ένα τραπέζι και ένα κρεββάτι και τρώει κάθε μέρα ένα κομμάτι ψωμί, ωστόσο αυτός ο άνθρωπος αισθάνεται πλήρης ή αν θες πλούσιος. Η πραγματικότητα είναι ότι δεν ζει σε βίλα, αυτό δεν αμφισβητείται. Η πληρότητα που νιώθει είναι αποτέλεσμα της αντίληψης του για τα πράγματα. Δεν ξέρω αν γίνομαι κατανοητή;
Ας θυμίσω κάτι άλλο. Έχεις ακούσει ποτέ το "έκλαιγα γιατί δεν είχα παπούτσια, μέχρι που είδα κάποιον που δεν είχε πόδια"; Αυτό συνοψίζει ακριβώς αυτό που θέλω να πω: Έχουμε μια πραγματικότητα, το ότι δεν έχω παπούτσια. Αυτό μου δημιουργεί μια θλίψη, γιατί τα θεωρώ απαραίτητα. Κάποια στιγμή βλέπω κάποιον που δεν έχει πόδια και σκέφτομαι ότι είμαι τυχερή που εγώ έχω. Τότε τα παπούτσια μπαίνουν σε δεύτερη μοίρα και δεν με ενοχλεί πια. Έχει αλλάξει ο τρόπος που βλέπω την κατάστασή μου, αλλά όχι και η ίδια η κατάστασή μου. Εξακολουθώ να μην έχω παπούτσια. Δεν με ενοχλεί πια, αλλά δεν σημαίνει επειδή έπαψε να με ενοχλεί, ότι απέκτησα παπούτσια.
Το ανέφερε νομίζω και ο Λόρυ. Ο Νας δεν έπαψε να είναι ασθενής. Απλά βρήκε τρόπο να ζήσει με αυτό. Αν θυμάσαι, για κάθε καινούργιο πρόσωπο που τον πλησίαζε, ζητούσε από κάποιον άλλο να του επιβεβαιώσει ότι τον έβλεπε. Και επιπλέον ο ίδιος εξακολουθούσε να βλέπει τους ανύπαρκτους ανθρώπους, απλά δεν έδινε πια σημασία. Το ότι έμαθε να "χαλιναγωγεί" τη σχιζοφρένεια, δε σημαίνει ότι τη θεράπευσε.Μια άλλη θεώρηση της ψυχασθένειας πάντως είναι πως πρόκειται για διαφορετικό τρόπο αντίληψης της ίδιας πραγματικότητας που όλοι βιώνουμε, συνεπώς πρόκειται για "μετακίνηση του σημείου συναρμογής", όπως λέει ο Δον Χουάν, του ενεργειακού δηλαδή κόμβου με τον οποίο συντονιζόμαστε με μια συγκεκριμένη "συχνότητα" της ύπαρξης. Αυτό που κάνει τον άνθρωπο "ασθενή" λοιπόν σ' αυτήν την περίπτωση, είναι ότι δεν αναγνωρίζει την ύπαρξη δύο διαφορετικών τρόπων αντίληψης, της δικής μας δηλαδή και της δικής του, με αποτέλεσμα να μην είναι λειτουργικός μέσα στη δική μας πραγματικότητα. Παράδειγμα που μπορεί να ενισχύσει αυτά που γράφω, είναι η περίπτωση του νομπελίστα μαθηματικού John Forbes Nash Jr, την ιστορία του οποίου είδαμε στην ταινία "Ένας υπέροχος άνθρωπος (A beautiful mind) με τον Ράσσελ Κρόυ. Από τη στιγμή που ο ίδιος αναγνώρισε ότι μπορεί να αντιλαμβάνεται την πραγματικότητα διαφορετικά από εμάς τους υπόλοιπους, έπαψε να είναι ασθενής.
Εξάλλου είναι γνωστό ότι ο καλύτερος τρόπος για να βοηθήσεις έναν "τρελό" είναι να ενστερνιστείς την τρέλα του, όπως είδαμε και στην πραγματική ιστορία του Patch Adams, τον οποίο ενσάρκωσε στη μεγάλη οθόνη ο Ρόμπιν Ουίλιαμς. Από τη στιγμή που υπάρχει έστω κι ένας που "βλέπει" το ίδιο πράγμα με τον τρελό, εκείνος παύει αυτόματα να είναι τρελός, αφού αποκτά σημείο αναφοράς. Πράγματι λοιπόν, εφόσον δεχτούμε ότι όλα είναι ψευδαίσθηση, τότε δεν υπάρχουν ψυχασθενείς. Να θυμάσαι πως ο μόνος λόγος για τον οποίο η πραγματικότητα την οποία βιώνουμε δείχνει τόσο συμπαγής, είναι επειδή έχουμε συμφωνήσει όλοι σε αυτήν. Ο σωστός όρος τελικά δεν είναι "Πραγματικότητα", αλλά "Συναινετική Πραγματικότητα"
Θα έλεγα να μην μπούμε σε παραδείγματα με ψυχασθένειες, διότι αφ' ενός δεν είμαστε αρμόδιοι να μιλάμε, αφ΄ετέρου είναι ιδιαίτερες καταστάσεις και θα προξενήσουν χάος στην κουβέντα.
Απλά να σου απαντήσω ότι δεν μπορείς να ενστερνιστείς την κάθε τρέλα και το ότι αποκτά σημείο αναφοράς, δεν την αναιρεί αυτομάτως. Αν π.χ. κάποιος "λοξεύσει" και αρχίσει και βλέπει γύρω του τέρατα και θέλει να πάρει ένα μαχαίρι και να τα σκοτώσει, τι μπορείς να ενστερνιστείς σε αυτό και πως θα βοηθήσεις αν του δώσεις σημείο αναφοράς. Γι' αυτό θα έλεγα να αφήσουμε τις "ιδιαίτερες" καταστάσεις εκτός κουβέντας.
Τώρα όσον αφορά σε αυτό που ονομάζεις "συναινετική πραγματικότητα" δεν είναι σωστή νομίζω η λέξη συναινετική, αλλά η λέξη "συμβατική". Οι συμβάσεις όμως είναι απαραίτητες για να λειτουργήσει η κοινωνία ή και ο ίδιος ο άνθρωπος αν θες, αλλά εκτός αυτού βασίζονται και σε μια πραγματικότητα, δεν είναι τελείως αυθαίρετες.
Να σε πάω σε μια πιο οικεία σύμβαση, αυτή της γλώσσας. Ας πάρουμε ένα σκεύος στο οποίο μαγειρεύουμε. Εμείς οι Έλληνες το ονομάζουμε κατσαρόλα. Οι Άγγλοι πάλι το λένε ποτ. Αν πεις στον Άγγλο "κατσαρόλα" δεν θα καταλάβει τίποτα. Το ίδιο και ο Έλληνας αν του πεις "ποτ". Αν το δουν όμως και οι δύο, ξέρουν πολύ καλά τι είναι. Το μαγειρικό σκεύος λοιπόν είναι η πραγματικότητα και υπάρχει. Το ότι ο Έλληνας το αντιλαμβάνεται ως "κατσαρόλα" και ο Άγγλος ως "ποτ" έχει να κάνει με τη σύμβαση της γλώσσας. Φαντάσου τώρα να μην υπήρχε καμία σύμβαση και ο καθένας να το ονόμαζε όπως ήθελε, ο ένας να το έλεγε "μπρίκι", ο άλλος "νερό", ένας τρίτος "ντουντού" κλπ. Έχεις ιδέα τι θα γινόταν;
Σημείωση: Το μήνυμα αυτό γράφτηκε 14 χρόνια πριν. Ο συντάκτης του πιθανόν να έχει αλλάξει απόψεις έκτοτε.
11-08-09
11:27
Πολύ σωστά τα λέτε Sid και Ciby, όμως θα ήθελα να θέσω μια ακόμη παράμετρο του ζητήματος: Κάποιοι λένε πως το Σύμπαν είναι όλο μια παραίσθηση, πράγμα που προσυπογράφει και ο Άλιστερ Κρόουλυ. Πιστεύετε πως κάτι τέτοιο μπορεί να είναι αληθές; Εάν ισχύει κάτι τέτοιο, δεν θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο άνθρωπος ζει στην παραίσθηση στην οποία έχει εστιάσει την προσοχή του;
Φυσικά, για να γίνει κατανοητό κάτι τέτοιο, είναι αναγκαίο να ξεχάσουμε την έρημο ως μια πραγματική οντότητα και να τη φανταστούμε ως ένα σύμβολο, που αναφέρεται σε καταστάσεις οι οποίες συμβαίνουν μέσα στην καθημερινή μας ζωή. Μήπως δηλαδή τελικά εμείς ορίζουμε μέσα στην καθημερινότητά μας, το ιδιαίτερο μικροπεριβάλλον μέσα στο οποίο ζούμε, εστιάζοντας απλά την προσοχή μας σ' αυτό;
Δεν θα έλεγα ότι συμφωνώ με την άποψη ότι το Σύμπαν είναι μια παραίσθηση και μόνο. Τουλάχιστον το δικό μου φτωχό μυαλό δεν μπορεί να το συλλάβει έτσι. Για να είμαι ειλικρινής δεν έχω διαβάσει Άλιστερ Κρόουλυ και γι' αυτό δεν θέλω να εκφέρω άποψη πάνω στη θεωρία του, γιατί δεν ξέρω ούτε πως το στηρίζει ούτε πως ακριβώς το εννοεί.
Πάντως κι εγώ σε αυτά που ανέφερα στο προηγούμενο ποστ, την έρημο την έχω λάβει ως σύμβολο. Τώρα όσον αφορά στο μικροσύμπαν που ζει ο καθένας από εμάς, νομίζω πως σε ένα βαθμό ναι το ορίζουμε εμείς. Όχι απόλυτα βέβαια, αλλά σίγουρα επηρεάζεται από αυτά στα οποία εστιάζουμε.
Και για να μιλάμε πιο συγκεκριμένα, το πόσο ευχάριστη ή αν θέλετε εύκολη, θελκτική ή ότι άλλο είναι η καθημερινότητά μας, έχει να κάνει με το πως τη βλέπουμε αλλά και πόσο τη "βοηθάμε" εμείς οι ίδιοι. Εδώ μου έρχεται στο μυαλό το ποτήρι με το νερό μέχρι τη μέση, που άλλοι το βλέπουν μισογεμάτο και άλλοι μισοάδειο. Αν κάποιος θέλει βλέπει τη ζωή του μίζερα, τότε θα γίνει μίζερη, ενώ αντίθετα αν θέλει να βλέπει παντού κάτι αισιόδοξο, τότε και η ζωή του θα είναι πιο "εύπεπτη". Δυσκολίες και αναποδιές θα έχουμε όλοι, καταστάσεις από τις οποίες θα θέλουμε να βγούμε θα έχουμε όλοι. Αυτά είναι πράγματα που δεν τα ορίζουμε απόλυτα εμείς. Το αν τελικά θα καταφέρουμε να βγούμε και να φτάσουμε την πολυπόθητη όαση, αυτό νομίζω το ορίζουμε εμείς.
Σχετικά δε με το που εστιάζουμε, αυτό για μένα είναι οι στόχοι των ανθρώπων. Θεωρώ ότι κανείς πρέπει πάντα να θέτει ένα στόχο και μόλις τον κατακτά να θέτει τον επόμενο. Το τι είναι αυτός ο στόχος, πόσο μεγαλεπίβολος ή όχι είναι, αυτό είναι θέμα ανθρώπου. Είναι όμως και αυτός που επηρεάζει την καθημερινότητα και το μικροσύμπαν μας. Δεν μπορώ να τα θεωρήσω παραίσθηση όλα αυτά. Παραίσθηση είναι για μένα κάτι που υπάρχει στο μυαλό ενός ανθρώπου, το "βλέπει" μόνο αυτός και δεν επηρεάζονται άλλοι από αυτό. Οι στόχοι που θέτουμε ή τα πράγματα στα οποία εστιάζουμε, δεν είναι κάτι που αφορά μόνο εμάς, επηρεάζουν και άλλους ανθρώπους.
Η μόνη σχέση που μπορώ να βρω με την παραίσθηση, είναι η προσωπική οπτική του καθενός για τα πράγματα. Όχι όμως ότι δεν υπάρχει τίποτα, απλά ο καθένας το βλέπει διαφορετικά. Να εξηγήσω με ένα πολύ απτό παράδειγμα τι εννοώ: Ας πάρουμε έναν άνθρωπο, έναν σκύλο και ένα φυτό. Και ο άνθρωπος και ο σκύλος βλέπουν το φυτό. Αυτό είναι η πραγματικότητα. Ο άνθρωπος το βλέπει πράσινο και ο σκύλος το βλέπει γκρι. Αυτό είναι η οπτική του καθενός. Όπως και η χρησιμότητά του, που για εμάς μπορεί να είναι π.χ. καλοπιστική και για το σκύλο πρακτική (εάν το βλέπει ως "τουαλέτα" ). Η πραγματικότητα όμως είναι πως το φυτό υπάρχει άσχετα πως το βλέπουμε εμείς ή ο σκύλος.
Σημείωση: Το μήνυμα αυτό γράφτηκε 14 χρόνια πριν. Ο συντάκτης του πιθανόν να έχει αλλάξει απόψεις έκτοτε.
10-08-09
16:09
Το παρόν θέμα μου προέκυψε μετά από μια απρόσμενη ερώτηση που μου απηύθυνε κάποιος φίλος σήμερα:
"Έστω ότι κάποιος άνθρωπος βρίσκεται στην έρημο κι άξαφνα βλέπει μπροστά του μία όαση. Θέλει πραγματικά μέσα του να φτάσει στην όαση. Ο άνθρωπος αυτός πού ζει λοιπόν, στην έρημο ή στην όαση;".
Ζει και στα δύο. Και τα δύο επιδρούν πάνω του. Η έρημος είναι η πραγματικότητα στην οποία βρίσκεται. Η όαση είναι αυτό που επιθυμεί και ίσως, αν τα καταφέρει, η πραγματικότητα σε μια μελλοντική στιγμή.
Δεν μπορώ να πω ότι ζει στην όαση, γιατί τότε δεν θα καιγόταν από τον ήλιο και την άμμο της ερήμου, τα οποία σίγουρα τα νιώθει. Δεν μπορώ να πω όμως ότι ζει και τελείως στην έρημο, γιατί τότε δεν θα τον ένοιαζε η όαση, θα είχε αποδεχτεί απολύτως την έρημο.
Νομίζω δε ότι η έρημος είναι η διαδικασία που σε κάνει να εκτιμάς την όαση. Μια όαση χωρίς την έρημο δεν έχει αξία ύπαρξης. Μια έρημος χωρίς όαση, θα σήμαινε έλλειψη ελπίδας και τέλος ζωής. Άρα και τα δύο πρέπει να υπάρχουν και να ζουν μέσα μας κι εμείς σε αυτά.
Το πρόβλημα για μένα δεν είναι να είσαι στο ένα και να προσπαθείς να φτάσεις στο άλλο. Το πρόβλημα είναι να είσαι στο ένα και να νομίζεις ότι είσαι στο άλλο.
Αν δηλαδή κάποιος είναι στην έρημο και νομίζει ότι είναι στην όαση, τότε είναι απροστάτευτος από τους κινδύνους της ερήμου. Αν πάλι κάποιος είναι στην όαση και νομίζει ότι είναι στην έρημο, τότε δεν μπορεί να απολαύσει την όαση.
Θέλω εν ολίγοις να πω, ότι τυχαίνει σε όλους μας να είμαστε σε ένα μέρος ή σε μια κατάσταση και να έχουμε στο μυαλό μας ένα άλλο μέρος ή μια άλλη κατάσταση. Το σώμα μας εδώ και το μυαλό άλλου. Είναι το δικαίωμα μας στο όνειρο, στην ελπίδα, το κίνητρο για να συνεχίσουμε, ο στόχος που θέλουμε να φτάσουμε ή απλά και μόνο μια ανάγκη για να ξεφύγουμε από την πραγματικότητα. Ένας κόσμος δικός μας.
Η πραγματικότητα όμως είναι κι αυτή κομμάτι μας. Την οποία πρέπει να βιώνουμε και να αντιμετωπίζουμε και η οποία κινείται ανεξάρτητα από τον στόχο. Αν εμείς λοιπόν είμαστε μονίμως καρφωμένοι στο στόχο, θα χάσουμε πράγματα από την πραγματικότητα της στιγμής.
Για μένα λοιπόν ζούμε και στα δύο, άλλες φορές περισσότερο στο ένα και άλλες στο άλλο. Αλλά όχι μόνο στο ένα ή μόνο στο άλλο.
Σημείωση: Το μήνυμα αυτό γράφτηκε 14 χρόνια πριν. Ο συντάκτης του πιθανόν να έχει αλλάξει απόψεις έκτοτε.