Μ. Χατζηγιάννης: Η αντιπροσωπεία του εντέχνου έκλεισε

"Η αντιπροσωπεία του εντέχνου έκλεισε"

Αυτό δήλωσε ο Μιχάλης Χατζηγιάννης σε συνέντευξή του στην Ελευθεροτυπία:Ολόκληρη η συνέντευξη, υπάρχει εδώ, καθώς και η απάντηση που ακολούθησε από τον Πάνο Κατσιμίχα:Ολόκληρη της επιστολή του Π. Κατσιμίχα, θα βρείτε εδώ.

Η είδηση είναι του 2004, ωστόσο φαίνεται επίκαιρη όσο τίποτα.
Τι λέτε εσείς λοιπόν; Μας τελείωσε το έντεχνο;

Aν και ο Χατζηγιάννης δεν μου αρέσει καθόλου με εξαίρεση δυο τραγούδια του, συμφωνώ μαζί του όχι βέβαια ότι τέλειωσε το έντεχνο, αλλά ότι είναι ένα είδος - μάπα που τα τελευταία χρόνια με κάνει να θέλω να κοιμάμαι όταν το ακούω. Ελληνική μουσική γενικότερα, όχι μόνο έντεχνο, έχω περιορίσει ιδιαίτερα να ακούω, γιατί δεν την βρίσκω ενδιαφέρουσα όπως την παλιά ελληνική μουσική και τραγούδια. Είναι σωστός ξεπεσμός.

Καλή ελληνική μουσική θεωρώ μόνο την λαική μουσική (λαική-λαική όμως,όχι λαικό σκυλοποπ Βανδή, Πλούταρχος, Ρέμος κλπ) και τα ρεμπέτικα, άντε και το ελαφρολαικό παλιότερων εποχών, και μετά πάμε πολύ παλιά, εποχή Ατίκ κλπ. 'Ολα αυτά ήταν καλή μουσική με νορμάλ στίχο, όλοι οι άλλοι είναι για τα μπάζα σήμερα, ιδίως οι έντεχνοι. Από κει και πέρα αρχίζει και ξεφτάει τελείως όπως και η ψυχή του 'Ελληνα που πουλήθηκε. Τα ελληνικά τραγούδια δεν έχουν ψυχή όπως τίποτε ελληνικό δεν έχει ψυχή. Η ψυχή τους βγαίνει μόνο όταν τα κάνουν λίμπα στους δρόμους ή όταν τα σπάνε στα σκυλάδικα.

βασικά το θεωρώ λογικό να βγαίνει και να λέει κάτι τέτοια ο μιχα-λάκης.

όταν είσαι ένα παιδάκι που τον βγάζει με το ζόρι ο χατζηνάσιος στο μαγαζί του να τραγουδήσει και τώρα μου το παίζει σάκης ρουβάς με τραγούδια που πουλάνε με την οκά χωρίς να έχει τίποτε άλλο κοινό μαζί του δεν μπορεί να το εκθιάζει γιατί θα τον έπαιρναν με τις πέτρες.

το ότι είναι πιο "δύσκολο" είδος το έντεχνο σαφώς και είναι μιας και περιέχει στίχο που κάτι θέλει να πει,συνεπώς χρειάζεται δεκτικά αυτιά και κάποιο χρόνο-κόπο για να το βιώσεις σαν άκουσμα.
ενώ τα σουξεδάκια τύπου μαρτάκη-κολέτσα-καλομοίρα πχ. δεν έχουν κάτι να σου πουν.

απλώς για να προχωρήσει η συζήτηση πιο ουσιαστικά έχω να προτείνω όποιος υποστηρίζει κάποια άποψη να το λέει με παραδείγματα γιατί ειδικά στο συγκεκριμένο θέμα μπορεί να μιλάμε όλοι αλλά για διαφορετικό πράγμα και άντε να βγάλεις άκρη μετά...

Το έντεχνο δεν θα τελειώσει ποτέ και αυτό γιατί πάντα θα υπάρχουν άνθρωποι που θα εκτιμάνε την απλότητα και την τελειότητα των πηγαίων συναισθημάτων όσο οι καφετέρειες και οι μάζες θα λικνίζονται υπό τα sexy bitch και όλα τα ... άσματα (?!?) !
Το έντεχνο είναι κάτι πολύ περισσότερο από ένα είδος μουσικής. Είναι ένας τρόπος ζωής και δεν θα εκλείψει. Θα έρθουν εποχές όπου θα είναι δυσεύρετο αλλά ακόμη και στα πιο απίθανα μέρη, μπορείς να βρεις ένα διαμάντι....

συγγνώμη αντιπαραβάλεις ως παράδειγμα ένα τραγούδι που στηρίζεται στο ταμ-ταταμ-ταμ-ταταμ- ποτεεε-ποτεεεε?????

ήμαρτον ρεεεεεεε,ήηηηημαρτον.....!

άλλο το να ακούς ένα τραγούδι που σου λέει κάτι άλλο να βγεις και να διασκεδάσεις.
και εγώ γουστάρω όταν βγαίνω να ακούω λαικά και "σκυλάδικα" για να χορεύουμε και να κάνουμε πλάκα αλλά δεν θα πω ότι τα μαγικά χαλιά του ΛΕ-ΠΑ στέκονται δίπλα στη μελωποιημένη ρωμιοσύνη......

Εγώ θυμάμαι τον όρο "Έντεχνο", την παλιότερη εποχή, να χρησιμοποιείται για να διαφοροποιήσει ένα τραγούδι ή μουσικό κομμάτι από το "Δημοτικό", το "Λαϊκό" και ιδίως απ' το Ρεμπέτικο. Έτσι, ο Θεοδωράκης άλλοτε έγραφε έντεχνα (πχ Του μικρού βοριά παράγγειλα, Δακρυσμένα μάτια, το Άξιον Εστί ως ολοκληρωμένο έργο, κλπ) και άλλοτε λαϊκά (πχ η Δραπετσώνα, Βράχο βράχο τον καημό μου), ενώ ο Χατζηδάκις θεωρείτο ότι έγραφε κυρίως έντεχνο, με λίγες εξαιρέσεις (Είμαι αητός χωρίς φτερά, Πού το πάνε το παιδί, Είμαι άντρας και το κέφι μου θα κάνω, όπου όμως το ζεϊμπέκικο δεν το έγραφε ως 9/8, αλλά ως σύνθετο μέτρο 2/4 και 3/4 και 4/4). Επίσης, το έντεχνο διαφοροποιήτο από το "Ελαφρό", μερικά δείγματα εκ των οποίων έγραψε ο Χατζιδάκις και πάλι, όπως το Πώς τον λεν τον ποταμό, Εκεί ψηλά στον Υμηττό, κλπ, ο Γιώργος Χατζηνάσιος, κλπ. Ακόμη, ο όρος "Έντεχνο" αναφερόταν σε μια κατηγορία τραγουδιών, όπως εκείνα του Αττίκ (τα κανταδόρικα, όπως τα έλεγαν αλλιώς), ή τα Αρχοντορεμπέτικα (πχ το Τραμ το Τελευταίο, Μανώλη Τραμπαρίφα, κλπ), για να τα διαχωρίσουν από το λαϊκό ή το ρεμπέτικο των κατώτερων τάξεων (ναι, ήταν ξεκάθαρα πολιτικό και ταξικό το θέμα εκείνη την εποχή).

Στο έντεχνο εντάσσονταν τραγούδια όπως αυτά του λεγόμενου "Νέου Κύματος" (Μια αγάπη για το καλοκαίρι, Άσπρα καράβια τα όνειρά μας, κλπ), με τραγουδιστές όπως ο Μιχάλης Βιολάρης, η Καίτη Χωματά, η Αρλέττα και συνθέτες όπως ο Γιάννης Σπανός (αυτός συνέχισε να γράφει έντεχνο μέχρι και στις μέρες μας σχεδόν), ο Λίνος Κόκκοτος και άλλοι. Στο έντεχνο εντάσσονταν και ο Μάνος Λοΐζος, ο Δήμος Μούτσης ή ο Γιάννης Μαρκόπουλος, ο οποίος βέβαια πειραματίστηκε, αρκετά επιτυχημένα για την εποχή του, στο να περάσει δημοτικούς δρόμους στα έντεχνα τραγούδια του, ο Θάνος Μικρούτσικος και άλλοι. Ο Σταύρος Ξαρχάκος μάλλον διακρίθηκε για τα λαϊκά του τραγούδια, με αποκορύφωμα το soundtrack της ταινίας Ρεμπέτικο, του Κώστα Φέρρη.

Γνωστοί εκφραστές του έντεχνου υπήρξαν ο Γιώργος Νταλάρας (αν κι έκανε φιλότιμες προσπάθειες να τραγουδήσει λαϊκό, το οποίο ωστόσο δεν του πήγαινε ιδιαίτερα κατά τη γνώμη μου, με αποτέλεσμα για παράδειγμα ο Άκης Πάνου ν' αποκυρήξει την ερμηνεία του στον δίσκο που έκαναν μαζί, με τραγούδια όπως το βαρύ ζεϊμπέκικο "Επτά νομά σ' ένα δωμά"), η Χαρούλα Αλεξίου (η οποία επίσης έκανε μεγάλες επιτυχίες με λαϊκά τραγούδια, όπως η Γκαρσόνα, Δημητρούλα μου, κλπ), ο Γιάννης Πάριος, πριν το ρίξει στο εντεχνοκαψούρικο και μας γυρίσει όλους τ' άντερα (Τι ζητάς από ένα ράκος ψυχικό, Εγώ από μικρό παιδί πετροβολούσα τη ζωή, κλπ), η Μαρινέλλα (πριν το γυρίσει ξεκάθαρα στο ελαφρό), ο Κώστας Χατζής, η Δήμητρα Γαλάνη, η Μαρία Φαραντούρη, η Άλκυστις Πρωτοψάλτη και πολλοί άλλοι, μέχρι του σημείου που ο Τζίμης Πανούσης τραγούδησε το γνωστό άσμα "Όχι άλλο Νταλάρα, Πάριο κι Αλεξίου", όταν πλέον οι παλιοί είχαν φάει τα ψωμιά τους κι ήταν ώρα να πάνε σπίτια τους, πράγμα που δυστυχώς δεν έκαναν.

Πιστοί σ' αυτήν τη γραμμή διαδοχής, κατά τα μέσα της δεκαετίας του '80 κι έπειτα, εμφανίστηκαν νέοι τότε καλλιτέχνες, όπως οι Κατσιμιχαίοι, αργότερα ο Χρήστος Θηβαίος, οι Πυξ Λαξ, οι οποίοι είχαν κι έναν τόνο ροκ μέσα στα τραγούδια τους. Εκείνη την εποχή το γύρισε στο καθαρά έντεχνο και ο Διονύσης Σαββόπουλος, ο οποίος προηγουμένως έγραφε έντεχνο με έντονα ροκ στοιχεία, αλλά και με χαρακτηριστικά δημοτικά στοιχεία (πχ ο Μπάλλος) [άλλος ένας που ήθελε να φλερτάρει με το λαϊκό, μάλλον αποτυχημένα ωστόσο. Χαρακτηριστική σκηνή που διηγείται ο ίδιος, όταν έγραψε το γνωστό του Ζεϊμπέκικο ("Μ' αεροπλάνα και βαπόρια"), πιστεύοντας ότι επιτέλους έγραψε ένα λαϊκό τραγούδι και το έδωσε στη Σωτηρία Μπέλλου να το ερμηνεύσει, εκείνη γύρισε και του είπε "Άντε ρε Νιόνιο, είχες δεν είχες μ' έβαλες να τραγουδήσω ροκ"!!].

Όπως βλέπουμε πολλοί εκφραστές του έντεχνου, συνθέτες κι ερμηνευτές, φλερτάρισαν, άλλος με μεγαλύτερη κι άλλος με μικρότερη επιτυχία, με το λαϊκό. Αυτό είχε ως παρενέργεια, στα μέσα της δεκαετίας του '90 να γεννηθεί το νώθο είδος του λεγόμενου "Έντεχνου Λαϊκού", ή όπως το λέμε με την κακή έννοια, "Εντεχνολαϊκού", με εκφραστές την πρωτοπόρο του είδους Ελευθερία Αρβανιτάκη, την Ελένη Τσαλιγοπούλου, τον Αλκίνοο Ιωαννίδη, τον Μανώλη Λυδάκη, τη Μελίνα Κανά, τον (άθλιο κατά τη γνώμη μου) Ορφέα Περίδη, τον Σωκράτη Μάλαμα κλπ. Προπάτορας του είδους μπορεί να θεωρηθεί ο Μανώλης Ρασούλης, ως στιχουργός και ως τραγουδοποιός, επίσης ο Νίκος Ξυδάκης και ως τραγουδιστής και τραγουδοποιός ο Νίκος Παπάζογλου, ο οποίος σημειωτέον μου αρέσει ιδιαίτερα.

Δυστυχώς, το είδος αυτό είναι κατά τη γνώμη μου, όπως προανέφερα, νώθο και ψευδεπίγραφο, τα περισσότερα δε τραγούδια του είδους είναι γεμάτα εκζήτηση και ψεύτικη κουλτούρα, νωθρότητα δίκην ατμόσφαιρας και ρηχό συναίσθημα με δόσεις με το ζόρι μελαγχολίας, με υφάκι του τύπου "κρίμα που μας τελείωσε το μαύρο", χωρίς να έχουν καμμία σχέση με την κατ' εξοχήν έννοια του λαϊκού τραγουδιού. Με λίγες εξαιρέσεις, όπως ο Παπάζογλου, Ο Αλκίνοος, ο Λυδάκης παλιότερα και ο καταπληκτικός Θανάσης Παπακωνσταντίνου, ίσως σε μερικές περιπτώσεις και ο Μάλαμας, οι υπόλοιποι και ιδιαίτερα οι υπόλοιπες του είδους, οι οποίες συναγωνίζονταν ποια θ' αντιγράψει πρώτη την άλλη, καλύτερα θα ήταν να μην είχαν βγει ποτέ στο πάλκο, αν και γνωρίζω ότι πολλοί από εσάς θα διαφωνήσουν με την προσωπική μου αυτή γνώμη. Το λαϊκό δεν είχε καμμία θέση εκεί μέσα κι αν αυτή ήταν η μόνη δυνατή εξέλιξη του έντεχνου τραγουδιού, θα χαιρόμουν ιδιαίτερα να πέθαινε και να το κηδεύαμε.

Αυτά ως μια πρόχειρη ιστορική αναδρομή, με όσα συγκρατώ από μνήμης από τις μουσικές διαδρομές που έχω ακολουθήσει όλα τούτα τα χρόνια. Εδώ εκφράζω προσωπικές απόψεις και πάσα αντίρρηση δεκτή...