Ανδρέας Κάλβος

Νεογέννητος

Πολύ δραστήριο μέλος

Ο Νεογέννητος αυτή τη στιγμή δεν είναι συνδεδεμένος. Είναι 35 ετών. Έχει γράψει 848 μηνύματα.

Ω φιλτάτη πατρίς

ω θαυμασία νήσος

Ζάκυνθε, Συ μου έδωκας

την πνοήν και του Απόλλωνος

τα χρυσά δώρα​

Έτσι ετραγούδησε ο Ανδρέας Κάλβος την γη όπου εγεννήθη, τον Μάρτιο του 1792, από τον Ιωάννη Κάλβο, Κερκυραίο αξιωματικό των Βενετσάνων και την Ανδριανή Ρουκάνη, κόρη ξεπεσμένου ζακυνθινού αριστοκράτη. Η γέννησίς του συμπίπτει με την πιο κοσμογονική περίοδο του 18ου αιώνος. Η Γαλλική Επανάστασις έχει ήδη ξεσπάσει και τα γαλλικά στρατεύματα, διαλύοντας την εξουσία των δόγηδων, ετοιμάζονται να κατεβούν και στα Επτάνησα. Ο μικρός Ανδρέας, στην πιο τρυφερή ηλικία, βιώνει την υποστολή της βενετσιάνικης σημαίας από το Κάστρο, το κάψιμο του Λίμπρο Ντ’ Όρο, τα τραγούδια του ποιητή και δασκάλου του Αντώνη Μαρτελάου:

Όθεν είσθε των Ελλήνων κόκκαλα διεσπαρμένα

Παλαιά κι αντρειωμένα τώρα λάβετε πνοήν…​

Οι γονείς του χωρίζουν και ο ποιητής, δεκάχρονος, ακολουθεί τον πατέρα του στο Λιβόρνο. Ανάμνησις αυτής της εποχής, η Ωδή Εις Θάνατον όπου για μια μοναδική φορά, αναφέρεται συναισθηματικά σε γυναικείο πρόσωπο, κι αυτό είναι το μητρικό. (Ο Κάλβος, όπως ο Αισχύλος, έχει εξορίσει τον έρωτα από το έργο του).

Ω φωνή, ω μητέρα,

ω των πρώτων μου χρόνων

σταθερά παρηγόρησις…

…πόση άπειρος άβυσσος

μας ξεχωρίζει…​

Στα 20 χρόνια του εγκαθίσταται μόνος στην Φλωρεντία κοντά στον συμπατριώτη του Ούγκο Φώσκολο. Αξίζει να σημειώσουμε ότι εκείνη την χρονιά που ο Κάλβος είναι 20 ετών, ο Φώσκολος είναι 34 χρονών άνδρας και ο Διονύσιος Σολωμός δεκατετράχρονο παιδί. Γεννημένοι και οι τρεις στην Ζάκυνθο είχαν για πρώτο τους δάσκαλο τον Αντώνη Μαρτελάο.

Τελικά ο Κάλβος ταξιδεύει στο Λονδίνο όπου οι Τάιμς τού κάνουν πολύ ευνοϊκές κριτικές και παρουσιάσεις των διαλέξεών του. Τις 10 πρώτες Ωδές τις τυπώνει μόλις επιστρέφει στην Ιταλία. Μεταφράζονται αμέσως στα Γαλλικά και εκδίδονται στο Παρίσι όπου τον αποκαλούν νέο Πίνδαρο. Ιδιαιτέρως εντυπωσιάζει η Ωδή εις τον Ιερόν Λόχον που αναφέρεται στη θυσία του Ιερού Λόχου στο Δραγατσάνι. Συγκινεί και κινητοποιεί την σπουδάζουσα νεολαία, αφού ο Ιερός Λόχος απαρτιζόταν από νέα παιδιά που ήσαν κυρίως φοιτηταί και σπουδασταί.

Αυτήν ακριβώς την εποχή ο Κάλβος αποφασίζει να γυρίση στην Ελλάδα για να πολεμήση κι αυτός για την ελευθερία της.

Υπέρ γονέων και τέκνων

υπέρ γυναικών

υπέρ πατρίδος πρόκειται

και πάσης της Ελλάδος

όσιος αγώνας…​



Μια ιστορική αναδρομή περί της Ωδής

Ωδαί, στην αρχαία Ελλάδα, ήσαν άσματα αφιερωμένα στους θεούς και συνοδεύονταν από μουσική υπόκρουσι. Στην νεώτερη ποίησι, ωδή είναι ένα λυρικό ποίημα με το οποίο εξυμνούνται μεγάλες πράξεις, ιδανικά, πρόσωπα… Το ποιητικό έργο του Κάλβου, μικρό σε όγκο αλλά μεγάλο σε περιεχόμενο, απαρτίζεται από 20 ωδές. Τα κύρια θέματά του είναι η Αρετή και η Ελευθερία, η αρχαία δόξα, η λατρεία για την Ελλάδα, τους προγόνους και το μίσος του κατά των τυράννων. Κυρίως όμως η Πατρίδα.

Η μετρική και η γλώσσα του Κάλβου είναι καθαρώς δικά του επινοήματα. Ο στίχος του μεγαλοπρεπής, επιβλητικός, φέρνει αντίλαλους από την αρχαία ελληνική τραγωδία και μιμείται χωρίς να το κρύβη τον Πίνδαρο και τον Αλκαίο. Δανείζεται λέξει από τον Όμηρο και επηρεάζεται από το Δημοτικό Τραγούδι. Η ποιητική του προσωπικότης έπλασε την ιδική του γλώσσα, όπως ο Παπαδιαμάντης και ο Καβάφης. Ένα ιδιότυπο γλωσσικό ανακάτωμα αρχαίας και νέας που ποτέ δεν μιλήθηκε. Επιτυχή εκτίμησι της “Κάλβειας γλώσσας” έχει κάνει ο Νικηφόρος Βρεττάκος:

Ο Κάλβος εγνώριζε την ιταλική ποίηση, την βυζαντινή και την αρχαία, εγνώριζε το δημοτικό τραγούδι. Αν δεν εγνώριζε την αρχαία ποίηση δεν θα έγραφε:

«Τρέξατε, δεύτε οι των Ελλήνων παίδες – ηλθ’ ο καιρός της δόξης – τους ευκλεείς προγόνους μας – ας μιμηθώμεν».

Αν δεν εγνώριζε την βυζαντινή δεν θα έγραφε:

«Πολυέλαιος είσαι και βοηθόν σε κράζω…»

Και αν δεν γνώριζε το δημοτικό τραγούδι, επίσης δεν θα έγραφε:

«Στα πλούσια περιβόλια μας – βασιλικός και κρίνοι…»

Ο Κάλβος, γαλουχημένος με την αρχαία ποίησι, περιφρονεί την ομοιοκαταληξία. Πιστεύει ότι η απάρνησίς της επαυξάνει την αρμονία. Μερικές φορές δεν αποφεύγει να χρησιμοποιήση κάποια εσωτερική «ρίμα». Για όλα αυτά ο Κάλβος δεν εξαντλείται στο πρώτο ή στο δεύτερο διάβασμα. Όπως η κλασσική μουσική, το κάθε άκουσμα αποκαλύπτει κάθε φορά κάτι καινούργιο. Οι διάφορες φατρίες που διεκδικούσαν την εξουσία μετά την έξοδο του Μεσολογγίου, δεν έδωσαν σημασία στον πατριωτισμό του. Δεν του έδωσαν καν μια δουλειά «ωφέλιμον δι’ αυτόν και την πατρίδα». Τον αγνοούν. Φεύγει για την Κέρκυρα όπου θα περάση 25 χρόνια σιωπηλός, απογοητευμένος, αφανής. Έχει διατυπωθή συχνά η εξής απορία: Γιατί ο Σολωμός που τότε κατοικούσε κι εκείνος στην Κέρκυρα, δεν είχα καμμία επαφή με τον Κάλβο; Ή μήπως δεν το θέλησε ο Κάλβος; Με δύο λόγια: Γιατί οι δύο μεγάλοι ποιηταί δεν συναντήθηκαν ποτέ; Άλλοι λένε ότι ο Κάλβος ήταν δυσκολοπλησίαστος και άλλοι ότι ο Σολωμός δεν τον συμπαθούσε. Ίσως τελικά η αλήθεια να είναι πιο απλή. Κανείς από τους δύο δεν το επεδίωξε. Δυσπρόσιτες φυσιογνωμίες και οι δύο, απογοητευμένοι και οι δύο, (ο Κάλβος από τον θάνατο της συζύγου του και της κόρης του, ο Σολωμός εξουθενωμένος από τις οικογενειακές δίκες και το φέρσιμο της μητέρας του που τον είχε πληγώσει) είχαν κλειστή στην οικία τους και στον εαυτό τους. Εκείνη την εποχή ο Σολωμός εσημείωνε στο ημερολόγιό του: «Δεν ζη κανείς καλά παρά μόνος».

Έφυγε από την Κέρκυρα σε ηλικία 60 ετών και επέστρεψε στην Αγγλία. Έκανε ένα δεύτερο γάμο και λησμονημένος επέθανε το 1869 στο Λάουθ. Ετάφη εις το Κοιμητήριον του Κέντιγκτον. Όταν είχε ευχηθή «ας μη μου δώσει η μοίρα μου εις ξένην γην τον τάφον. Είναι γλυκύς ο θάνατος μόνον όταν κοιμώμεθα εις την πατρίδα» φαίνεται ότι οι ουρανοί δεν ήσαν ανοικτοί…

Ο θάνατός του επέρασε εντελώς απαρατήρητος στην Ελλάδα. Τον Κάλβο τον ανέσυρε από την λήθη ο Κωστής Παλαμάς τυχαίως, ψάχνοντας για κάτι άλλο σε ένα παλαιοπωλείο. Υπήρξε μια αποκάλυψις. Έγραψε πολλά γι’ αυτόν: «…εξ αναποδράστων λόγων παρεγνωρίσθη εν τη κοινή συνειδήσει. Δυσκολεύομαι να πιστεύσω ότι είναι ανάξιος των αθανάτων». Του αφιέρωσε ακόμη και δεκαπεντασύλλαβους:

Σάνανθο βράχο αποσυρτός, αταίριαστος, μονάχος

Ζωσμένος με της λύρας του τον Ωκεανό κι ο Κάλβος…​

Και στην περίφημη διάλεξί του για τον Κάλβο στον Παρνασσό, ετόνισε: «Ο Κάλβος ανήκει εις το γένος εκείνων οίτινες έρχονται και παρέρχονται ίνα δικαιωθώσι μετά θάνατον…»

Οι έρευνες για την ανεύρεσι του τάφου του και την μεταφορά των οστών του οφείλονται σε ιδιωτικές προσπάθειες. Ο Κύπριος Αντώνης Ιντιάνος άρχισε τις έρευνες το 1924 και ανεκάλυψε τον τάφο το 1937 με την βοήθεια του ιερέως της Ελληνικής εκκλησίας του Λονδίνου. Εν τω μεταξύ εκηρύχθη ο πόλεμος και μόλις το 1960 επετεύχθη η μετακομιδή των οστών του, με πρωτοβουλία των Μυριβήλη, Βενέζη, Πέτρου, Χάρη και Γεωργίου Ζώρα. Τα οστά του Κάλβου έφθασαν στην Ελλάδα στις 19 Μαρτίου 1960. Στο αεροδρόμιο του Ελληνικού, αγήματα Στρατού απέδωσαν τιμές. Μετεφέρθησαν με επιβλητική πομπή στον Ναό του Αγίου Ελευθερίου Μητροπόλεως, όπου επί τρεις ημέρες σπουδασταί, μαθηταί, πλήθος απλών ανθρώπων, περνούσαν. Στις 5 Ιουνίου με το πολεμικό Χατζηκωνσταντής μετεφέρθησαν στη γενέτειρά του.

Η «θαυμασία νήσος Ζάκυνθος», σημαιοστόλιστη και υπερήφανη υποδέχθηκε το τέκνο της. Ήταν πρωί Κυριακής. Η πλατεία του λιμενοβραχίονος κατάμεστη. Μέσα στο πλήθος των στεφανιών ξεχώριζε εκείνο του δημοσιογράφου Κεφαλληνού. Ήταν ένα κλαδί από το δέντρο κάτω από το οποίο ο Διονύσιος Σολωμός είχε γράψει τον Ύμνον εις την Ελευθερίαν, στολισμένο με αγριολούλουδα της Ζακυνθινής γης. Τα οστά του ποιητή ετάφησαν στο προαύλιο του Άη Γιώργη των Φιλικών, στον τόπου που είχαν ορκισθή ο Κολοκοτρώνης, ο Πλαπούτας, ο Σολωμός…

Άννα Τζιροπούλου – Ευσταθίου​
 

Σημείωση: Το μήνυμα αυτό γράφτηκε 11 χρόνια πριν. Ο συντάκτης του πιθανόν να έχει αλλάξει απόψεις έκτοτε.

archaios19

Πολύ δραστήριο μέλος

Ο Βαγγέλης αυτή τη στιγμή δεν είναι συνδεδεμένος. Είναι 22 ετών και επαγγέλεται Φοιτητής/τρια. Έχει γράψει 947 μηνύματα.
"Όσοι το χάλκεον χέρι βαρύ του φόβου αισθάνονται ζυγόν δουλείας ας έχωσι"

Αυτός του ο στίχος με συγκλονίζει...
 

Σημείωση: Το μήνυμα αυτό γράφτηκε 5 χρόνια πριν. Ο συντάκτης του πιθανόν να έχει αλλάξει απόψεις έκτοτε.

Χρήστες Βρείτε παρόμοια

  • Τα παρακάτω 0 μέλη και 1 επισκέπτες διαβάζουν μαζί με εσάς αυτό το θέμα:
    Tα παρακάτω 6 μέλη διάβασαν αυτό το θέμα:
  • Φορτώνει...
Top